Op 23 en 24 April vonden de laatste dansvoorstellingen van Moving Futures in Theater Kikker in Utrecht plaats. In Experiment B+ werden wetenschap en dans samengebracht. Dansvoorstelling L.O.V.E. van Choreografe Cecilia Moisio bleek een onvergetelijke ervaring.
Moderne Dans
De moderne dans is ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. Met het begrip modern werd vooral het onderscheid met de klassieke dans, het ballet, aangegeven dat als te formeel en verouderd werd gezien. Binnen de moderne dans staat de danservaring zelf en de innerlijke oorsprong van beweging centraal. Inmiddels heeft de aanduiding 'modern' zijn eigenlijke betekenis - eigentijds – verloren. Zo is de ‘moderne’ dans van pionier Martha Graham nu even traditioneel als de techniek van het academische ballet. De opvolger van moderne dans is de postmoderne dans, wat letterlijk betekent: na het moderne. ‘Moderne dans’ is nu een totaal begrip, neem de term dus vooral niet te letterlijk.
Geschiedenis van Moderne Dans
De moderne dans ontwikkelde zich in de eerste helft van de twintigste eeuw zowel in Europa als in de Verenigde Staten. De vernieuwingen in de dans stonden niet op zichzelf. Rond 1900 stond de samenleving voor ingrijpende veranderingen op politiek en sociaal gebied: vrouwen dwongen politieke zeggenschap af, de wetenschap onderging revolutionaire vorderingen met Albert Einstein (1879-1955) en Sigmund Freud (1856-1939), socialisten eisten in het begin van de twintigste eeuw in Europa wetgeving en politieke macht, en de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) eiste miljoenen slachtoffers en vormde een harde breuk met voorgaande tijden. Kunstenaars schilders, architecten, schrijvers, componisten èn choreografen voelden die veranderende mentaliteit feilloos aan. Om hun gedachten en gevoelens tot uitdrukking te brengen, braken ze met de academische traditie en zochten ze naar nieuwe vormen; qua techniek, stijl en thematiek.
Moderne dans in de Verenigde Staten
Door de verschillen in cultuur, politiek en geografie ontstonden er binnen de moderne dans verschillende stijlen. De diversiteit van die stijlen sluit grofweg aan bij de beeldende kunststromingen van het impressionisme en het expressionisme. Eerste generatie Amerikaanse danspionier Isadora Duncan (1877-1927) bijvoorbeeld kan gezien worden als een impressioniste, en tweede generatie pionier Martha Graham (1894-1991) als een expressioniste. Van de diverse moderne dans choreografen is de Amerikaanse Martha Graham de bekendste. In haar moderne dans staat de expressie van persoonlijke emoties centraal die op verhalende wijze door haar verbeeld worden.
Moderne dans in Europa
De moderne dans in Europa haakte daarentegen veel meer in op eigentijdse thema’s zoals oorlog en innerlijke conflicten en werkte dat op abstract-symbolisch wijze uit. Europees moderne dans wordt dan ook duidelijk onderscheiden van Amerikaans moderne dans. Vanwege de radicale verandering in dansstijl en uitdrukking ten opzichte van ballet, is de naam moderne dans nooit veranderd en nog altijd een alledaags begrip.
Moderne dans binnen dansacademies
De ontwikkeling van de moderne dansvorm is vaak ten nauwste verbonden geweest aan een bepaalde persoon. Zo wordt op dansacademies voor de moderne danslessen vaak een onderscheid gemaakt tussen Graham techniek, Limon techniek en Cunningham techniek – respectievelijk vernoemd naar de beroemde Amerikaanse moderne dans choreografen Martha Graham , José Limón en Merce Cunningham. Het gemeenschappelijke kenmerk is dat de moderne danskunstenaars zich niet baseren op de academische ballettechniek. In Europa bieden scholen vaak ook Europees moderne dans technieklessen aan.
Kijken naar Moderne Dans
Het meest revolutionaire aspect van moderne dans is te zien in het dansvocabulaire: moderne dansers willen niet ‘zweven’ als een ballerina of vastgelegde patronen in houding, armbewegingen en passen gebruiken, maar zij staan geaard met beide voeten op de grond en weerhouden zich niet van vloerwerk of van alledaagse bewegingen in hun dans.
Een fundamentele vraag die moderne danskunstenaars bezighoudt is: Wat beweegt ons te bewegen? Voor sommigen ligt het antwoord in het omzetten van gevoelens in beweging. Anderen zien het antwoord in het onderzoeken van de fysieke impulsen van dans: “Waar zit de bewegingsimpuls, de aanzet tot dans? In het bekken, in de ademhaling, in een zenuwknoop, in de verdeling van energie en krachten, in de reactie op zwaartekracht?”
Bij moderne dans zijn torsobewegingen met een aanzet vanuit het fysieke centrum en acties over de grond (vloerwerk) vanzelfsprekend. Iconisch voor moderne dans is Graham’s techniek van ‘contraction’ en ‘release’, oftewel het kernachtig en krachtig samentrekken en ontspannen van spieren rond het bekken. Andere veelvoorkomende kenmerken vanuit de Graham-techniek zijn: spiraaldraai rond de ruggengraat, het flexen (buigend optrekken) van handen en voeten, parallelle beenposities en het gebruik van een diepere laag zoals gevoelsconflicten of maatschappelijke en politieke conflicten.
Moderne dans choreografiëen zijn niet zozeer verhalend, maar eerder symbolisch. Daarmee is sinds de moderne dans een eigen interpretatie van de voorstellingen geoorloofd. Er is niet per se iets (van een verhaal) dat 'begrepen' hoeft te worden.
Belangrijke choreografen in de Moderne Dans
Amerikaanse danspioniers
In de Verenigde Staten (en vervolgens ook in Europa) trof je tussen 1890- 1930 de volgende Amerikaanse danspioniers: Francois Delsarte (1811-1871), Loïe Fuller (1862-1928), Isadora Duncan (1877-1927), Ruth st. Denis (1979-1968) en Ted Shawn (1891-1972) (ook samen kortweg Denishawn genoemd). De Amerikaanse moderne dans werd vervolgens pas echt op de kaart gezet door: Martha Graham (1894-1991), Doris Humphrey (1895-1958), José Limón (1908-1972), en Merce Cunningham (1919-2009) (al wordt Cunningham binnen de dansgeschiedenis ook tot de postmoderne dans gerekend).
Europese danspioniers
In Europa brachten de volgende Duitse danspioniers vrijwel gelijktijdig een dansomslag naar het modern dansexpressionisme: Rudolf Laban (1879-1958) (met Émile Jacques-Dalcroze (1865-1950)), Mary Wigman (1886-1973) en Kurt Jooss (1901-1979). Tussen 1920 – 1940 werd deze Ausdruckstanz ook vanuit Nederland beïnvloed door: Corrie Hartong (1906-1991), Gertrud Leistikov (1885-1948) en Yvonne Georgi (1903-1975).
Het expressionistisch danstheater van Pina Bausch (1940-2009) is zowel een voorzetting van de Ausdruckstanz, als een reactie op het postmodernisme. Bausch heeft met haar werk de moderne dansvorm door ontwikkeld tot het neo-expressionisme. Haar invloed reikt tot bekende namen op Nederlandse en Vlaamse bodem, zoals Anne Teresa De keersmaeker (1960) en Conny Janssen (1958). Choreografen zoals Isabelle Beernaert (1973) (bekend van SYTYCD) keren ook vaak terug naar de expressie van een gevoelsinhoud.
Feit
Wie denkt dat dans van hoog niveau alleen ‘jong geleerd, jong gedaan’ is, heeft het mis! Martha Graham wist pas na het zien van een voorstelling van Ruth Saint Denis op 16 jarige leeftijd dat ze een danseres wilde worden. Ondanks dat ze te oud werd gezien om te beginnen met dansen, koos ze toch voor haar dansdroom. Hoewel haar danscarrière pas op 22 jarige leeftijd van start ging, danste Martha Graham door tot op extreem hoge leeftijd (75 jaar!) en creëerde daarbij alle hoofdrollen voor zichzelf.
In eigen woorden
Isadora Duncan
“You were once wild here. Don't let them tame you.”
“The dancer's body is simply the luminous manifestation of the soul.”
Martha Graham
“‘Age’ is the acceptance of a term of years. But maturity is the glory of years. ”
“Great dancers are not great because of their technique, they are great because of their passion.”
“The body never lies. ”
Doris Humprey
“The dancer believes that his art has something to say which cannot be expressed in words or in any other way than by dancing.”
Hoera, Danstheater AYA wordt dit jaar 25! Dit wordt uitgebreid gevierd met onder meer een jubileumboek 25 Jaar AYA, een essay over de werkwijze van artistiek leider Wies Bloemen en de dansvoorstelling 'Jubel' geïnspireerd op het rijke oevre van AYA.
Op 3, 4 en 5 mei kan men in Utrecht herdenking via moderne dans beleven. Met Roses maakte De Dansers in 2013 een ode aan Die Weisse Rose, het door Hans en Sophie Scholl opgerichte studentenverzet tegen het Duitse Nazi-regime.
In de Theatercollectie van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam zijn vijf tekeningen van de schilder Max Ernst (1891-1976) ontdekt. De tekeningen kwamen aan het licht dankzij promotie onderzoek van Jacobien de Boer.
De vijfde liveshow van So You Think You Can Dance brengt een primeur: Bollywood. Met een nieuw stemsysteem en een Dance For Your Life voor iedere danser, kan de jury vanaf deze liveshow niets meer beslissen wat zorgt voor een spannende, snelle uitslag.
Roses door De Dansers laat zien dat dans thema's als saamhorigheid, oorlog en onderdrukking kan uitdrukken zonder een narratief te verbeelden. Nooit sentimenteel, maar een sterk staaltje ‘tough love’.
Postmodern betekent na het moderne. Postmoderne dans is dan ook ontstaan na de moderne dans, in de tweede helft van de twintigste eeuw. In postmoderne dans ligt de nadruk op de puur formele eigenschappen van de dansbeweging waardoor een grote mate van interpretatievrijheid ontstaat.
Al tijdens het maakproces van Q61 (2011) voelde choreogarfe Ann van den Broek het verlangen om de voorstelling aan te passen voor vertoning op begraafplaatsen. Q61 Cemetery is in mei en augustus te zien op Nederlandse begraafplaatsen.
Zaterdagavond 18 april vonden in het Stanislavsky Opera en Ballet theater in Moskou de uitreikingen plaats van de Golden Mask National Theatre Awards, de belangrijkste theaterprijs in Rusland. In de danscatergorie geen winnaars buiten Rusland.
De vierde liveshow van So You Think You Can Dance 2015 bewees weer eens hoe onvoorspelbaar het stemmend publiek, en daarmee de uitslag, kan zijn. Zo werden de dansers die de meest lovende woorden van de jury kregen, diezelfde avond naar huis gestuurd.
Pagina's
