Moderne Dans

De moderne dans is ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. Met het begrip modern werd vooral het onderscheid met de klassieke dans, het ballet, aangegeven dat als te formeel en verouderd werd gezien. Binnen de moderne dans staat de danservaring zelf en de innerlijke oorsprong van beweging centraal. Inmiddels heeft de aanduiding 'modern' zijn eigenlijke betekenis - eigentijds – verloren. Zo is de ‘moderne’ dans van pionier Martha Graham nu even traditioneel als de techniek van het academische ballet. De opvolger van moderne dans is de postmoderne dans, wat letterlijk betekent: na het moderne. ‘Moderne dans’ is nu een totaal begrip, neem de term dus vooral niet te letterlijk.

Geschiedenis van Moderne Dans

De moderne dans ontwikkelde zich in de eerste helft van de twintigste eeuw zowel in Europa als in de Verenigde Staten. De vernieuwingen in de dans stonden niet op zichzelf. Rond 1900 stond de samenleving voor ingrijpende veranderingen op politiek en sociaal gebied: vrouwen dwongen politieke zeggenschap af, de wetenschap onderging revolutionaire vorderingen met Albert Einstein (1879-1955) en Sigmund Freud (1856-1939), socialisten eisten in het begin van de twintigste eeuw in Europa wetgeving en politieke macht, en de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) eiste miljoenen slachtoffers en vormde een harde breuk met voorgaande tijden. Kunstenaars schilders, architecten, schrijvers, componisten èn choreografen voelden die veranderende mentaliteit feilloos aan. Om hun gedachten en gevoelens tot uitdrukking te brengen, braken ze met de academische traditie en zochten ze naar nieuwe vormen; qua techniek, stijl en thematiek.

Moderne dans in de Verenigde Staten

Door de verschillen in cultuur, politiek en geografie ontstonden er binnen de moderne dans verschillende stijlen. De diversiteit van die stijlen sluit grofweg aan bij de beeldende kunststromingen van het impressionisme en het expressionisme. Eerste generatie Amerikaanse danspionier Isadora Duncan (1877-1927) bijvoorbeeld kan gezien worden als een impressioniste, en tweede generatie pionier Martha Graham (1894-1991) als een expressioniste. Van de diverse moderne dans choreografen is de Amerikaanse Martha Graham de bekendste. In haar moderne dans staat de expressie van persoonlijke emoties centraal die op verhalende wijze door haar verbeeld worden.

Moderne dans in Europa

De moderne dans in Europa haakte daarentegen veel meer in op eigentijdse thema’s zoals oorlog en innerlijke conflicten en werkte dat op abstract-symbolisch wijze uit. Europees moderne dans wordt dan ook duidelijk onderscheiden van Amerikaans moderne dans. Vanwege de radicale verandering in dansstijl en uitdrukking ten opzichte van ballet, is de naam moderne dans nooit veranderd en nog altijd een alledaags begrip.

Moderne dans binnen dansacademies

De ontwikkeling van de moderne dansvorm is vaak ten nauwste verbonden geweest aan een bepaalde persoon. Zo wordt op dansacademies voor de moderne danslessen vaak een onderscheid gemaakt tussen Graham techniek, Limon techniek en Cunningham techniek – respectievelijk vernoemd naar de beroemde Amerikaanse moderne dans choreografen Martha Graham , José Limón en Merce Cunningham. Het gemeenschappelijke kenmerk is dat de moderne danskunstenaars zich niet baseren op de academische ballettechniek. In Europa bieden scholen vaak ook Europees moderne dans technieklessen aan.

Kijken naar Moderne Dans

Het meest revolutionaire aspect  van moderne dans is te zien in het dansvocabulaire: moderne dansers willen niet ‘zweven’ als een ballerina of vastgelegde patronen in houding, armbewegingen en passen gebruiken, maar zij staan geaard met beide voeten op de grond en weerhouden zich niet van vloerwerk of van alledaagse bewegingen in hun dans.

Een fundamentele vraag die moderne danskunstenaars bezighoudt is: Wat beweegt ons te bewegen? Voor sommigen ligt het antwoord in het omzetten van gevoelens in beweging. Anderen zien het antwoord in het onderzoeken van de fysieke impulsen van dans: “Waar zit de bewegingsimpuls, de aanzet tot dans? In het bekken, in de ademhaling, in een zenuwknoop, in de verdeling van energie en krachten, in de reactie op zwaartekracht?”

Bij moderne dans zijn torsobewegingen met een aanzet vanuit het fysieke centrum en acties over de grond (vloerwerk) vanzelfsprekend. Iconisch voor moderne dans is Graham’s techniek van  ‘contraction’ en ‘release’, oftewel het kernachtig en krachtig samentrekken en ontspannen van spieren rond het bekken. Andere veelvoorkomende kenmerken vanuit de Graham-techniek zijn: spiraaldraai rond de ruggengraat, het flexen (buigend optrekken) van handen en voeten, parallelle beenposities en het gebruik van een diepere laag zoals  gevoelsconflicten of maatschappelijke en politieke conflicten.

Moderne dans choreografiëen zijn niet zozeer verhalend, maar eerder symbolisch. Daarmee is sinds de moderne dans een eigen interpretatie van de voorstellingen geoorloofd. Er is niet per se iets (van een verhaal) dat 'begrepen' hoeft te worden.    

Belangrijke choreografen in de Moderne Dans

Amerikaanse danspioniers

In de Verenigde Staten (en vervolgens ook in Europa) trof je tussen 1890- 1930 de volgende Amerikaanse danspioniers: Francois Delsarte (1811-1871), Loïe Fuller (1862-1928), Isadora Duncan (1877-1927), Ruth st. Denis (1979-1968) en Ted Shawn (1891-1972) (ook samen kortweg Denishawn genoemd). De Amerikaanse moderne dans  werd vervolgens pas echt op de kaart gezet door:  Martha Graham (1894-1991), Doris Humphrey (1895-1958), José Limón (1908-1972), en Merce Cunningham (1919-2009) (al wordt Cunningham binnen de dansgeschiedenis ook tot de postmoderne dans gerekend).

Europese danspioniers

In Europa brachten de volgende Duitse danspioniers vrijwel gelijktijdig een dansomslag naar het modern dansexpressionisme: Rudolf Laban (1879-1958) (met Émile Jacques-Dalcroze (1865-1950)), Mary Wigman (1886-1973) en Kurt Jooss (1901-1979). Tussen 1920 – 1940 werd deze Ausdruckstanz ook vanuit Nederland beïnvloed door: Corrie Hartong (1906-1991), Gertrud Leistikov (1885-1948) en Yvonne Georgi (1903-1975).

Het expressionistisch danstheater van Pina Bausch (1940-2009) is zowel een voorzetting van de Ausdruckstanz, als een reactie op het postmodernisme. Bausch heeft met haar werk de moderne dansvorm door ontwikkeld tot het neo-expressionisme. Haar invloed reikt tot bekende namen op Nederlandse en Vlaamse bodem, zoals Anne Teresa De keersmaeker (1960) en Conny Janssen (1958). Choreografen zoals Isabelle Beernaert (1973) (bekend van SYTYCD) keren ook vaak terug naar de expressie van een gevoelsinhoud.

Feit

Wie denkt dat dans van hoog niveau alleen ‘jong geleerd, jong gedaan’ is, heeft het mis! Martha Graham wist pas na het zien van een voorstelling van Ruth Saint Denis op 16 jarige leeftijd dat ze een danseres wilde worden. Ondanks dat ze te oud werd gezien om te beginnen met dansen, koos ze toch voor haar dansdroom. Hoewel haar danscarrière pas op 22 jarige leeftijd van start ging, danste Martha Graham door tot op extreem hoge leeftijd (75 jaar!) en creëerde daarbij alle hoofdrollen voor zichzelf.

In eigen woorden

Isadora Duncan

“You were once wild here. Don't let them tame you.”

“The dancer's body is simply the luminous manifestation of the soul.”      

Martha Graham

“‘Age’ is the acceptance of a term of years. But maturity is the glory of years. ”

 “Great dancers are not great because of their technique, they are great because of their passion.”

 “The body never lies. ”

Doris Humprey

“The dancer believes that his art has something to say which cannot be expressed in words or in any other way than by dancing.”

Martha Graham
Reportage - 22 apr 2015

De moderne dans is ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. Als tegenhanger op het (klassieke) ballet dat als te formeel en verouderd werd gezien.

Korzo en Nederlands Dans Theater, Voorjaarsontwaken
Nieuws - 20 apr 2015

Van 20 tot en met 23  bundelen Korzo en Nederlands Dans Theater opmerkelijke en kersverse voorstellingen gebundeld tot een gevarieerde dansavond waarin ieder zijn of haar favoriete talent kan ontdekken.

Rahi Rezvani, Nederlands Dans Theater, Kleines Requiem, Hans van Maanen
Review - 18 apr 2015

In het Lucent Danstheater te Den Haag ging op 16 april Strong Language van het Nederlands Dans Theater I in première. Een magische avond met choreografieën van Hans van Manen, Sharon Eyal en Gai Behar, en Crystal Pite.

De Dutch Junior Dance Division danst Dancing Lane in Antwerpen
Nieuws - 17 apr 2015

Een unicum: Voor het eerst treedt het Nederlands dansgezelschap De Dutch Junior Dance Division de landsgrenzen over, en vervolgt haar tournee met Dancing Lane in Antwerpen.

Review - 17 apr 2015

Met Feest van Introdans Ensemble voor de Jeugd maken kinderen kennis met échte moderne dans en zonder dat de choreografieën zó veel simpeler en toegankelijker zijn gemaakt, dat de kwaliteit van dans verloren gaat. Eveneens voor volwassen!

Danskamp, dansworkshop, So you think you can dance
Nieuws - 16 apr 2015

Ready 2 Move organiseert op 3, 4 en 5 juli 2015 een danskamp vol dansworkshops van So You Think You Can Dance-deelnemers Sarah M'Peti, Andrew Anthonia, Harold Luya en Sigourney Henning. Tevens zijn er drie dagen lang allerlei kampactiviteiten te beleven.

Reportage - 16 apr 2015

In de derde liveshow van So You Think You Can Dance plaats waren alle overgebleven dansers weer samen te zien in één liveshow. Nieuw was dat niet alleen kijkers thuis konden stemmen, maar de dansers ook! Helaas vielen Marrit en Roger alsnog af.

Review - 15 apr 2015

Op vrijdagavond 10 april ging de dansvoorstelling Dancing Lane van De Dutch Junior Dance Division in première. Met maar liefst veertien korte choreografieën voor acht jonge dansers door vier choreografen, sprong Terzett van Thom Stuart er tussenuit.

3forMTD SNDO AHK
Nieuws - 10 apr 2015

Derdejaars studenten van de School voor Nieuwe Dansontwikkeling in Amsterdam laten tijdens 3forMTD in het Veem Theater van 20 tot 25 april nieuw werk zien. Zij choreograferen voor de tweedejaars studenten Moderne Theaterdans.

Review - 8 apr 2015

Op 2 april vond in het Lucent Danstheater in Den Haag de 27e editie van Switch plaats. In deze jaarlijkse choreografieworkshop en benefietvoorstelling nemen de dansers van Nederlands Dans Theater het heft in eigen hand. Ze creëren niet alleen zelf balletten voor hun collega-dansers, maar ze zijn ook zelf verantwoordelijk voor de voorbereidingen en organisatie van de voorstelling.

Pagina's

Abonneren op Moderne Dans