Jazzdans is een Amerikaanse dansstijl die opkwam in het begin van de vorige eeuw en nu voornamelijk wordt toegepast binnen musicaltheater, film, cabaret en televisie.  Het is feitelijk een mengelmoes van de Afrikaanse muziektraditie, die via de (afgeschafte) slavernij in aanraking kwam met de westerse opvattingen over dans. In Amerika werd jazzdans geformaliseerd door vernieuwers, dansers en choreografen zoals Jack Cole, Lester Horton, Bob Fosse en Alvin Ailey. De jazztechniek kenmerkt zich door het geïsoleerd bewegen van lichaamsdelen (hoofd, schouders, bekken) en veel bewegingen met licht gebogen benen.

Geschiedenis van  Jazzdans

De oorsprong van de Jazzdans is te vinden in West-Afrika als een expressie van inboorlingen. Dans was een belangrijk bestanddeel van het sociale en religieuze leven van de Afrikaan, maar dit gebeurde altijd in combinatie met het maken van muziek. In tegenstelling tot de Europese muziek die zich meer ontwikkelde rondom samenspel en harmonie van verschillende instrumenten, concentreerde de ontwikkeling van Afrikaanse muziek zich sterk op polyritmiek, het tegelijkertijd in muziek, zang en dans uitvoeren van verschillende ritmes. Dans brengt polyritmiek in beeld door isolaties: het afzonderlijk bewegen van bijvoorbeeld hoofd, schouders, heupen of borstkas, enzovoorts.

Jazzdans naar Amerika

In de vijftiende eeuw brachten slavenhandelaren de Afrikanen als slaven naar de Nieuwe Wereld - zoals Amerika genoemd werd. Eenmaal daar aangekomen werd het hen verboden om hun eigen gewoontes, religie, dans en muziek uit te oefenen. Dans en het lichaam was het enige wat overbleef om met elkaar te communiceren. Omdat begeleidende muziek ontbrak werd het ritme met voeten en handen (clapping & stamping) gemaakt en werd er gezongen. Hieruit is later ook de human beat-box en rap ontstaan. Deze Afrikaanse dans is de oorsprong van jazzdans en bezit veel dezelfde kenmerken zoals gebogen knieën, direct contact met de aarde, isolatiebewegingen en individualisme binnen een groepsstijl (het afwisselend soleren van alle deelnemers in de groep).

Modern Jazz

De jaren dertig en veertig vormen het begin van de moderne jazzdans. De authentieke Afro-Amerikaanse dans mengde zich met invloeden uit de moderne dans en het ballet. Uit deze mix ontstonden swingende, aardse en sensuele dansstijlen. Deze verschillende dansstijlen noemde men Modern Jazz. Kenmerkend voor Modern Jazz zijn de vaak strakke en energieke bewegingen, die als accenten van de dans samenvallen met de (syncopische) accenten en/of beat van de muziek. Dit maakt het zeer geliefd in musical, film en televisie (show/musicaldans).

Jazzdans Pioniers

De twee grote pioniers in de jazzdans zijn Asata Dafora (1890-1965) en Katherine Dunham (1909-2006). Beiden waren opzoek naar hun zwarte roots. Asata Dafora maakte choreografieën gebaseerd op stamdansen uit zijn geboorteland Sierra Leone. De Afro-Amerikaanse Katherine Dunham verwerkte elementen van Caribische dansen in haar eerste grote voorstelling Tropics and Le Jazz Hot (1940).

Jack Cole

Uiteindelijk was het een blanke danser en choreograaf die de vader van de moderne jazzdans wordt genoemd. Jack Cole (1911-1974) was van huis uit modern danser, opgeleid door Denishawn. Hij is beroemd geworden om zijn werk met Rita Hayworth en Marilyn Monroe. Zijn stijl vormde de basis van de dans die wij nu veel zien in musicals, shows, videoclips en commercials.

Lester Horton

Lester Horton (1906-1953) was een blanke danser die een techniek ontwikkelde om het lichaam sterker en flexibeler te maken en de coördinatie te verbeteren, om een vrijheid in expressie te kunnen bereiken. Zijn dansen baseerde hij op Indiaanse rituelen, jazzdans en moderne dans.

Bob Fosse

Bob Fosse (1927-1987), eveneens blank, wordt beschouwd als de succesvolste musicalchoreograaf en regisseur. Zijn dansstijl is zeer geïnspireerd op die van Jack Cole. Succesvolle musicals van Fosse zijn onder andere Sweet Charity, Cabaret en Chicago. Andere belangrijke blanke dansers en choreografen van de twintigste eeuw zijn: Gene Kelly (1912-1996) bekend van onder andere Singing in the Rain en Jerome Robbins (1918-1998), co-choreograaf van onder andere West Side Story.

Alvin Ailey

De belangrijkste Afro-Amerikaanse dansvernieuwer was daarentegen Alvin Ailey (1931-1989. Niet alleen als danser en choreograaf maar ook als promotor van andere jonge, talentvolle Afro-Amerikaanse dansers en choreografen. In 1958 richtte hij zijn eigen dansgroep op: Alvin Ailey American Dance Theatre. Hoewel Ailey streefde naar een gemengd gezelschap, dankt de groep haar uitstekende reputatie vooral aan Afro-Amerikaanse dansers en choreografen. De serie choreografieën Revelations is het meest bekende werk van Ailey en wordt aan het eind van elke dansvoorstelling getoond.