Vrijdag 21 maart a.s. vindt alweer de tweede editie plaats van de Open Stage. Een samenwerkingsproject tussen New Dance Center aan de Binckhorstlaan 135 in Den Haag en New Dance Studios in Amsterdam.
Moderne Dans
De moderne dans is ontstaan in het begin van de twintigste eeuw. Met het begrip modern werd vooral het onderscheid met de klassieke dans, het ballet, aangegeven dat als te formeel en verouderd werd gezien. Binnen de moderne dans staat de danservaring zelf en de innerlijke oorsprong van beweging centraal. Inmiddels heeft de aanduiding 'modern' zijn eigenlijke betekenis - eigentijds – verloren. Zo is de ‘moderne’ dans van pionier Martha Graham nu even traditioneel als de techniek van het academische ballet. De opvolger van moderne dans is de postmoderne dans, wat letterlijk betekent: na het moderne. ‘Moderne dans’ is nu een totaal begrip, neem de term dus vooral niet te letterlijk.
Geschiedenis van Moderne Dans
De moderne dans ontwikkelde zich in de eerste helft van de twintigste eeuw zowel in Europa als in de Verenigde Staten. De vernieuwingen in de dans stonden niet op zichzelf. Rond 1900 stond de samenleving voor ingrijpende veranderingen op politiek en sociaal gebied: vrouwen dwongen politieke zeggenschap af, de wetenschap onderging revolutionaire vorderingen met Albert Einstein (1879-1955) en Sigmund Freud (1856-1939), socialisten eisten in het begin van de twintigste eeuw in Europa wetgeving en politieke macht, en de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) eiste miljoenen slachtoffers en vormde een harde breuk met voorgaande tijden. Kunstenaars schilders, architecten, schrijvers, componisten èn choreografen voelden die veranderende mentaliteit feilloos aan. Om hun gedachten en gevoelens tot uitdrukking te brengen, braken ze met de academische traditie en zochten ze naar nieuwe vormen; qua techniek, stijl en thematiek.
Moderne dans in de Verenigde Staten
Door de verschillen in cultuur, politiek en geografie ontstonden er binnen de moderne dans verschillende stijlen. De diversiteit van die stijlen sluit grofweg aan bij de beeldende kunststromingen van het impressionisme en het expressionisme. Eerste generatie Amerikaanse danspionier Isadora Duncan (1877-1927) bijvoorbeeld kan gezien worden als een impressioniste, en tweede generatie pionier Martha Graham (1894-1991) als een expressioniste. Van de diverse moderne dans choreografen is de Amerikaanse Martha Graham de bekendste. In haar moderne dans staat de expressie van persoonlijke emoties centraal die op verhalende wijze door haar verbeeld worden.
Moderne dans in Europa
De moderne dans in Europa haakte daarentegen veel meer in op eigentijdse thema’s zoals oorlog en innerlijke conflicten en werkte dat op abstract-symbolisch wijze uit. Europees moderne dans wordt dan ook duidelijk onderscheiden van Amerikaans moderne dans. Vanwege de radicale verandering in dansstijl en uitdrukking ten opzichte van ballet, is de naam moderne dans nooit veranderd en nog altijd een alledaags begrip.
Moderne dans binnen dansacademies
De ontwikkeling van de moderne dansvorm is vaak ten nauwste verbonden geweest aan een bepaalde persoon. Zo wordt op dansacademies voor de moderne danslessen vaak een onderscheid gemaakt tussen Graham techniek, Limon techniek en Cunningham techniek – respectievelijk vernoemd naar de beroemde Amerikaanse moderne dans choreografen Martha Graham , José Limón en Merce Cunningham. Het gemeenschappelijke kenmerk is dat de moderne danskunstenaars zich niet baseren op de academische ballettechniek. In Europa bieden scholen vaak ook Europees moderne dans technieklessen aan.
Kijken naar Moderne Dans
Het meest revolutionaire aspect van moderne dans is te zien in het dansvocabulaire: moderne dansers willen niet ‘zweven’ als een ballerina of vastgelegde patronen in houding, armbewegingen en passen gebruiken, maar zij staan geaard met beide voeten op de grond en weerhouden zich niet van vloerwerk of van alledaagse bewegingen in hun dans.
Een fundamentele vraag die moderne danskunstenaars bezighoudt is: Wat beweegt ons te bewegen? Voor sommigen ligt het antwoord in het omzetten van gevoelens in beweging. Anderen zien het antwoord in het onderzoeken van de fysieke impulsen van dans: “Waar zit de bewegingsimpuls, de aanzet tot dans? In het bekken, in de ademhaling, in een zenuwknoop, in de verdeling van energie en krachten, in de reactie op zwaartekracht?”
Bij moderne dans zijn torsobewegingen met een aanzet vanuit het fysieke centrum en acties over de grond (vloerwerk) vanzelfsprekend. Iconisch voor moderne dans is Graham’s techniek van ‘contraction’ en ‘release’, oftewel het kernachtig en krachtig samentrekken en ontspannen van spieren rond het bekken. Andere veelvoorkomende kenmerken vanuit de Graham-techniek zijn: spiraaldraai rond de ruggengraat, het flexen (buigend optrekken) van handen en voeten, parallelle beenposities en het gebruik van een diepere laag zoals gevoelsconflicten of maatschappelijke en politieke conflicten.
Moderne dans choreografiëen zijn niet zozeer verhalend, maar eerder symbolisch. Daarmee is sinds de moderne dans een eigen interpretatie van de voorstellingen geoorloofd. Er is niet per se iets (van een verhaal) dat 'begrepen' hoeft te worden.
Belangrijke choreografen in de Moderne Dans
Amerikaanse danspioniers
In de Verenigde Staten (en vervolgens ook in Europa) trof je tussen 1890- 1930 de volgende Amerikaanse danspioniers: Francois Delsarte (1811-1871), Loïe Fuller (1862-1928), Isadora Duncan (1877-1927), Ruth st. Denis (1979-1968) en Ted Shawn (1891-1972) (ook samen kortweg Denishawn genoemd). De Amerikaanse moderne dans werd vervolgens pas echt op de kaart gezet door: Martha Graham (1894-1991), Doris Humphrey (1895-1958), José Limón (1908-1972), en Merce Cunningham (1919-2009) (al wordt Cunningham binnen de dansgeschiedenis ook tot de postmoderne dans gerekend).
Europese danspioniers
In Europa brachten de volgende Duitse danspioniers vrijwel gelijktijdig een dansomslag naar het modern dansexpressionisme: Rudolf Laban (1879-1958) (met Émile Jacques-Dalcroze (1865-1950)), Mary Wigman (1886-1973) en Kurt Jooss (1901-1979). Tussen 1920 – 1940 werd deze Ausdruckstanz ook vanuit Nederland beïnvloed door: Corrie Hartong (1906-1991), Gertrud Leistikov (1885-1948) en Yvonne Georgi (1903-1975).
Het expressionistisch danstheater van Pina Bausch (1940-2009) is zowel een voorzetting van de Ausdruckstanz, als een reactie op het postmodernisme. Bausch heeft met haar werk de moderne dansvorm door ontwikkeld tot het neo-expressionisme. Haar invloed reikt tot bekende namen op Nederlandse en Vlaamse bodem, zoals Anne Teresa De keersmaeker (1960) en Conny Janssen (1958). Choreografen zoals Isabelle Beernaert (1973) (bekend van SYTYCD) keren ook vaak terug naar de expressie van een gevoelsinhoud.
Feit
Wie denkt dat dans van hoog niveau alleen ‘jong geleerd, jong gedaan’ is, heeft het mis! Martha Graham wist pas na het zien van een voorstelling van Ruth Saint Denis op 16 jarige leeftijd dat ze een danseres wilde worden. Ondanks dat ze te oud werd gezien om te beginnen met dansen, koos ze toch voor haar dansdroom. Hoewel haar danscarrière pas op 22 jarige leeftijd van start ging, danste Martha Graham door tot op extreem hoge leeftijd (75 jaar!) en creëerde daarbij alle hoofdrollen voor zichzelf.
In eigen woorden
Isadora Duncan
“You were once wild here. Don't let them tame you.”
“The dancer's body is simply the luminous manifestation of the soul.”
Martha Graham
“‘Age’ is the acceptance of a term of years. But maturity is the glory of years. ”
“Great dancers are not great because of their technique, they are great because of their passion.”
“The body never lies. ”
Doris Humprey
“The dancer believes that his art has something to say which cannot be expressed in words or in any other way than by dancing.”
De internationale dans-cursus World Dance Movement komt deze zomer naar Nederland. Twee weken lang kunnen dansers lessen volgen in verschillende dansstijlen van internationale docenten en meedoen aan andere activiteiten. De cursus vindt plaats van 2 tot en met 14 augustus bij Chassé Dance Studios in Amsterdam.
Vanavond is het Australian Dance Theatre als onderdeel van hun tweede Europese tournee te zien in Stadsschouwburg Utrecht met Proximity. In deze dansvoorstelling gaat choreograaf Garry Stewart de dialoog aan met de Franse videokunstenaar Thomas Pachoud. In maart 2013 was deze succesvolle dansvoorstelling al eenmalig in Tilburg te zien.
Op live muziek van het Rotterdams Philharmonisch Orkest met als decor de videokunst van Mothership verzorgen de dansers van Conny Jansen Danst voor alle Rotterdammers én verschillende hooggeplaatste gasten, waaronder majesteit Willem Alexander, vandaag de feestelijke opening van station Rotterdam Centraal.
Op donderdag 20 maart vindt in de Stadsschouwburg Utrecht de première plaats van Laaroussa van het Tunesische choreografenduo Sofiane en Selma Ouissi. Laaroussa is een sensuele dansperformance met sierlijke repetitieve handelingen van vaardige handen begeleid door poëtisch videowerk.
Op 14, 15 en 16 maart zijn er studiopresentaties van de Rotterdamse danswerkplaats Dansateliers. Dansmakers Katja Heitmann, Katerina Dietzová en Liat Waysbort brengen ieder een solo met een eigen karakter, geluid en benadering ten tonele. Omdat de solo's nog in ontwikkeling zijn, is het publiek uitgenodigd om met de makers in gesprek te gaan en te reflecteren op het gepresenteerde werk.
Fashionclash en de Nederlandse Dansdagen bieden dit jaar jonge modeontwerpers en choreografen een platform om de schoonheid die zij creëren te tonen. Met een tweetal bijzondere projecten, Distinguished Dreams en (OLD)Fashion(ed), waarin tien choreografen en tien modeontwerpers samenwerken, worden dans en mode op een nieuwe wijze gepresenteerd aan het publiek.
Elke tweede zaterdag van de maand vinden er workshops plaats in Amsterdam West als fundraiser voor Changing Lives Through Dance 2014. Dans mee, doneer en steun kansarme jongeren in ontwikkelingslanden!
De dansafdeling van Kunstencentrum Velsen start in september met ‘Ambition’, een dansvooropleiding bij Nova College Dans in Haarlem. De vooropleiding is bedoeld voor vmbo-leerlingen die zich willen voorbereiden op een opleiding tot danser en/of dansdocent. De eerste voorlichting is op 12 maart van 18.00 tot 21.00 uur tijdens het Open huis van Nova College Dans.
Kintsukuroi is een gedanste opera, geïnspireerd op de beelden van de tsunami in Japan uit 2011. Organisatoren Spinvis, Saartje van Camp en choreograaf Adriaan Luteijn zijn voor deze voorstelling op zoek naar twee professionele mannelijke dansers om het tableau compleet te maken.
Pagina's
