Tijdens de twaalfde editie van Cinedans, van 11 tot en met 15 maart, werden in het EYE Filmmuseum in Amsterdam de mooiste dansfilms getoond. Het festival toonde ruim zestig korte dansfilms, documentaires over bekende choreografen, installaties en de première van Point Taken 5. Zaterdag zag Dans Magazine onder andere de nieuwe film Symmetry van Ruben van Leer en Lukáš Timulak. De grote diversiteit aan dansfilms belicht verschillende aspecten van dans, maar de dialoog die ontstaat door de interdisciplinaire projecten en de interactie met het Cinedans publiek benadrukt vooral het belang en waarde van dans voor de maatschappij. 

Trash Dance zet dans in als community art

In Trash Dance (2012) zien we de Amerikaanse choreografe Allison Orr die samen met vierentwintig gemeentereinigers uit Austin (Texas, VS) een ongewone dansvoorstelling op een verlaten vliegveld maakt. De documentaire, die doorweven is van persoonlijke portretten, laat zien wat dans voor een gemeenschap kan betekenen. Aanvankelijk vinden de vuilnisophalers Alison maar een ‘rare blanke meid’, maar door met hen mee te rijden tijdens hun werk weet de choreografe gedurende het jaar hun vertrouwen te winnen. Samen met hen maakt ze een dansvoorstelling waarin ook hun vuilniswagens dansen. 

In Trash Dance is dans een ‘community art’: dans word gebruikt om de gemeenschap te steunen en te verenigen. De vuilnisruimers die normaal gesproken als vanzelfsprekend worden beschouwd en genegeerd worden door de mensen wiens vuilnis ze ophalen, worden nu door hen toegejuicht tijdens de dansvoorstelling en behandeld als beroemdheden. Ook is de film tot stand gekomen dankzij de financiële steun van de gemeenschap: Tijdens de credits worden alle kickstarters bedankt. 

De documentaire laat heel mooi zien hoe belangrijk dans en kunst is. Hierdoor ben ik zo ontroerd dat ik meerdere tranen heb gelaten. Naast mij zijn er echter maar vijf andere toeschouwers in zaal 4. We vragen ons na afloop af hoe het kan dat anderen deze prachtdocumentaire aan zich voorbij hebben laten gaan en beoordelen de documentaire met “zeer goed”. Later zal blijken dat Trash Dance publieksfavoriet is geworden!

Cinedans publiek emotioneel door 25 Years of León and Lightfoot

In het kader van het vijfentwintigjarig jubileum van choreografenduo Sol León en Paul Lightfoot toont Cinedans een registratie van Swan Song (2010) met muziek van Philip Glass. Voorafgaand worden drie slow motion-films getoond van Rahi Rezvani, huisfotograaf van het Nederlands Dans Theater, die de dynamische kwaliteiten van de choreografieën van León en Lightfoot uitvergroten. 

In de eerste slow motion-film zien we danser Jorge Nozal die met zijn hoofd schudt en zijn tong uitsteekt; een beweging van zes seconden is uitgerekt tot ongeveer een minuut. Door de slow motion zien we hoe zijn wangen ontspannen meebewegen en het publiek moet lachen omdat het er zo vreemd uit ziet. Deze korte films van Rahi Rezvani benadrukken ook de cartooneske inslag en tragische ondertoon die de choreografieën van León en Lightfoot karakteriseren. De films zijn namelijk zwart-wit met een donkere achtergrond. 

De registratie van Swan Song was drie jaar geleden onderdeel van de special Pathé Ballet en werd toen live uitgezonden in verschillende bioscopen. Voor de registratie die Cinedans toont, zijn die live-stream beelden herbekeken en op een nieuwe manier samengebracht. Door de  close-ups zijn de gezichtsuitdrukkingen van de dansers veel beter te zien en wordt de drama van Swan Song versterkt. In tegenstelling tot het zien van een normale dansvoorstelling kan ik nu niet kiezen waar ik naar kijk, maar wordt mijn blik gestuurd door de cameravoering. De film beïnvloed meer mijn beleving en ik merk dat het ballet me nu meer emotioneel raakt. 

Uit het nagesprek blijkt dat ook andere geëmotioneerd zijn. Eén oudere vrouw is zelfs zo ontroerd dat ze niet uit haar woorden komt. Iemand anders merkt op dat hij Swang Song een van hun beste balletten vindt. Een jonge vrouw vraagt of León en Lightfoot meer balletten willen filmen. Ze geeft aan een week lang ‘high’ te zijn na het zien van hun werk en wilt dat vaker beleven. Van het choreografenduo komt helaas geen enthousiaste reactie. Film staat ze wel toe nog meer met tijd en ruimte te spelen, maar versterkt het drama in hun mening soms te erg. 

Première Point Taken 5

Point Taken is een interdisciplinair dansfilmproject geïnitieerd door het Mediafonds en Fonds Podiumkunsten in samenwerking met NTR en Cinedans. Voor deze vijfde editie maakten twee teams van in Nederland wonende regisseurs en choreografen ieder een korte dansfilm. Perron 13 van regisseur Camiel Zwart en choreograaf Klaus Jürgens alsmede Son Du Serpent van regisseur Tami Ravid en choreograaf Feri de Geus gingen tijdens Cinedans in première. De films van Point Taken worden later dit jaar uitgezonden bij NTR Podium. 

Voorafgaand aan de première gaven de dansers van Perron 13 een voorproefje en verrassingsoptreden in de foyer van het restaurant van het EYE Filmmuseum. Terwijl ik mijn aantekeningen aan het maken bent wordt ik ineens gestoord door luide muziek en het gefluit van een conducteur. Verschrikt kijk ik op. Eerder die dag vroeg ik mij waarom er een bank stond in de hal met Aziatische tekens erop, maar nu zie ik daar drie meiden in oranje rokken met grote rode vintage koffers dansen. Een andere groep dansers wordt door de conducteur over de trappen van het EYE gestuurd en moet zich daarbij noodgedwongen door het publiek heen wringen en hun wegduwen. Dit lokt niet altijd even positieve reacties uit, maar de dansers gaan professioneel en ongestoord verder. 

Na afloop worden de sponsororen namens de NTR nadrukkelijk bedankt. Nu fondsen wegvallen, zijn dit soort projecten steeds moeilijker te realiseren. De voortzetting van Point Taken staat zelfs op het spel! 

Symmetry Unravelled toont parallel wetenschap en kunst 

Op het Cinedans festival beleefde ook de operafilm Symmetry van Ruben van Leer en danser en choreograafLukáš Timulak een Nederlandse première. Symmetry speelt zich af in de deeltjesversneller van ’s werelds grootste wetenschappelijke instituut CERN in Genève. Aansluitend werd de documentaire Symmetry Unravelled van Juliette Stevens vertoond, die de kijker mee neemt achter de schermen. 

In Symmetry Unravelled gaan betrokken artiesten en toonaangevende fysici in op de relatie tussen dans en wetenschap. Wat opvalt is hoeveel paralellen er zijn tussen die twee disciplines en hoe positief en enthousiast de wetenschappers zijn over kunst. Zo zijn beiden op zoek naar het antwoord op belangrijke vragen als “Wie zijn we en waar komen we vandaan?”, maar ieder op zijn eigen manier. Wetenschappers en choreografen of kunstenaars zijn dus allen onderzoekers. In het economische klimaat waar er wel subsidies zijn voor wetenschap, maar steeds minder voor kunst, zijn deze uitspraken opmerkelijk en een enorme verademing. Waren politici maar net zo enthousiast over dans en kunst!

Cinedans toont belang van dans

De rode draad die ik zaterdag tijdens Cinedans ervaar is de liefde voor dans vanuit het publiek. De dialoog die ontstaat door de interdisciplinaire projecten en de interactie met het Cinedans publiek tijdens nagesprekken met de makers benadrukt vooral het belang en waarde van dans voor de maatschappij. In Trash Dance zien we hoe dans het leven van individuele personen kan verrijken en een gemeenschap kan verenigen; Uit het nagesprek van Swan Song blijkt hoeveel het werk van Leòn en Lightfoot voor het publiek betekende; en Symmetry Unravelled laat zien dat kunst en wetenschap aan elkaar gewaagd zijn en hoe dans vragen kan beantwoorden op een manier die de wetenschap niet kan. Ik hoop dat, in de context van alle bezuinigingen, niet alleen mij die rode draad is opgevallen.