Butoh is een vorm van Japans theater waarin we verschillende disciplines en technieken terug kunnen vinden zoals dans, performance en beweging. 

Ontstaan van butoh

Butoh ontstond in Japan na de Tweede Wereldoorlog, omtrent 1959. De samenwerking tussen Hijikata Tatsumi en Kazuo Ohno zorgde ervoor dat zij de grondleggers werden van deze dansvorm. 

Butoh ging tegen de bestaande Japanse dansvormen in. Volgens Tatsumi waren die erg gebaseerd op het imiteren van de Westerse dansstijlen en de Japanse stijl noh. Door middel van zichzelf af te keren van de bestaande dansvormen wilde Tatsumi een nieuwe esthetiek en stijl oprichten. Volgens hem zou de natuurlijke lichaamsbouw en de bewegingen van het gewone volk hierin voorop moeten staan. 

Tatsumi’s eerste butoh stuk, Kinjiki, ging op een dansfestival in 1959 in première. Het stuk onderzocht het taboeonderwerp homoseksualiteit en eindigde met een scene waarin een levende kip tussen de benen van Kazuo Ohno’s zoon, Yoshito, werd gehouden. Zijn bedoeling was om het kwade zo te verjagen, maar de kip stikte per ongeluk. Hier was het publiek niet van gediend en verbande Tatsumi van het festival. Dit was het begin van de experimentele voorstellingen van Tatsumi en de samenwerking tussen de twee. Beide ontwikkelden daarnaast ook hun eigen stijl qua butoh en het lesgeven daarvan.

In het boek van Nourit Masson-Sekin en Jean Viala, Shades of Darkness, wordt Ohno beschreven als ‘de ziel van butoh’ en Tatsumi als ‘de architect van butoh’. 

De eerste butoh generatie in inmiddels overleden. De tweede en derde generatie met onder andere Ushio Amagutsu, Carlotte Ikeda met Ariadone hebben ervoor gezorgd dat de kunstvorm zich nog steeds ontwikkelt.

Butoh

Ankoku Butoh, de volledige naam, betekent ‘dans der duisternis’ of ‘dans van de sombere ziel’. 

Bij butoh is het de energie die danst. Er zijn geen vaste patronen of regels waar men zich aan moet houden. De dansvorm gaat uit van innerlijke leegte. Als toeschouwer is het belangrijk dat je een open houding hebt om de voorstelling waar te nemen. Het tempo waarop de bewegingen worden uitgevoerd is langzaam, maar met een hoge intensiviteit. Dit kan intimiderend zijn voor het publiek. 

Het contact met de innerlijke belevingswereld is bij butoh erg belangrijk. Het gaat uit van een holistische mensenvisie. De opvattingen zijn gebaseerd op transpersoonlijke psychologie, waarbij wordt verbonden met de innerlijke beleving van de mens. Vorm en inhoud vallen daardoor samen: het lichaam en het brein worden één. 

Thema’s zoals angst, twijfel, extase en erotiek zijn vaak terug te zien. Ook is deze dansvorm niet bang om taboes te doorbreken.