De danswereld zit vol met veel bijgeloof. Een van de bekendste is om elkaar nooit ‘succes’ te wensen voor een optreden, want dat zou ongeluk brengen. Acteurs zeggen daarom ‘break a leg’- voor dansers is dit niet een hele handige uitspraak. Dansers gebruiken daarom ‘merde’ voordat ze het podium op gaan. Hoe komen dansers erbij om dit Franse woord voor ‘poep’ te gebruiken in plaats van succes?

Raymond Lukens, hoogleraar van ‘the American Ballet Theatre National Training Curriculum en Kelli Rhodes-Stevens, hoogleraar dans aan Oklahoma City University vertelden er tegen Dance Spirit meer over.

Waar komt het woord ‘merde’ vandaan?

De oorsprong van deze dansconventie ligt in het Parijs van de negentiende eeuw. De rijke begunstigers die naar het Paris Opéra Ballet gingen, kwamen aan in een paardenkoets bij het Paleis Garnier. Veel bezoek betekende dat er veel paarden voor het theater stonden, ergo veel paardenmest voor de deur. ‘Merde’ werd toen een manier om je collega-dansers een goed optreden voor een vol publiek te wensen, aldus Rhodes-Stevens.

‘Merde’ in andere danslanden

Lukens heeft veel opgetreden in het buitenland gedaan en hij kan zich nog goed herinneren dat ‘merde’ ook in de U.S, Frankrijk en België gezegd wordt. Lukens vertelt: “De juiste manier om op ‘merde’ te reageren, is met ‘oui’ en niet met 'dankjewel'. 

In Italië natuurlijk geen Frans maar “In bocca al lupo”, wat 'in de mond van de wolf' betekent. Mocht je dat horen, antwoord dan met “crepi il lupo”, oftwel 'moge de wolf sterven'. In Australië zeggen ze ‘chookas’, dit betekent kip. Kip werd ooit als een duur gerecht gezien, vandaar het idee om de dansers zo een goede show te wensen in de hoop dat ze goed betaald (en nadien te eten) zouden krijgen.

In Duitsland en Nederland horen we vooral het Jiddische (en Germaanse) 'toi, toi, toi' achter de bühne. Ooit bedoelt om te spugen op kwade geesten en als eerste opgepikt door operazangers. Pas later waaide het over naar de balletwereld. "Het is alsof je spuugt, normaliter achter het oor van de collega die je succes wilt wensen, vertelt Lukens.

Dansers samenbrengen

Nog altijd is dit soort bijgeloof zeer gebruikelijk en is het in de danswereld buiten het opera en ballet door ontwikkeld. Zo zeggen dansers in het commerciële circuit vaker dingen als “get it”, “werk” of “don’t suck”. Waarom? Omdat dit soort rituelen een gevoel van controle geven in iets onverwachts en vluchtigs als een dansoptreden. Juist vanwege het live-karakter weet je tenslotte niet precies wat je er te wachten staat als je weer het podium op stapt. Elke voorstelling is tenslotte weer anders om te dansen.

Als je ‘merde’ of ‘toi, toi, toi’ voor een optreden zegt, brengt het de dansers samen. Je bent niet alleen in contact met je eigen groep, maar ook met alle dansgeneraties die je voorgingen.