Nieuwe filmtechnologieën bieden nieuwe mogelijkheden voor het vastleggen en ontwikkelen van dans. Dat bewijst de grensverleggende Virtual Reality (VR) installatie Das Totale Tanz Theater, van 5 t/m 13 maart te zien in Nederland.

Das Totale Tanz Theater is ontwikkeld ter gelegenheid van het honderdjarig jubileum van het Bauhaus. Bezoekers kunnen door een virtuele dansvoorstelling te lopen, geïnspireerd door het 'totaaltheater' van Bauhaus-kunstenaars. Vorige maand ging de VR-installatie in première in Berlijn. In Nederland zal Das Totale Tanz Theater te zien zijn in een speciale bioscoop van het Eye Filmmuseum, als onderdeel van Eye's Virtual Reality-programma Xtended.

Bauhaus-ballet

Dit jaar is het een eeuw geleden dat in het Duitse Weimar het Bauhaus werd opgericht. Op deze academie werden de grenzen  tussen  verschillende kunst- en ontwerpdisciplinen doorbroken en onderzochten kunstenaars de rol van de mens in een industrialiserende wereld.

Een van de Bauhaus-kunstenaars was Oskar Schlemmer, vooral bekend van zijn Triadisch Ballet uit 1922. De mechanische, abstracte choreografie van dit ballet weerspiegelde het toenmalige enthousiasme over technische ontwikkelingen. Schlemmer beschouwde elke danser als een 'machine', opgebouwd uit een paar elementaire vormen (het hoofd is een eivorm, de gewrichten zijn een bolvorm, de ledematen knuppelvormen). De dansers traden op in kubussen, bollen en andere van primaire vormen afgeleide kostuums: alsof er een abstract schilderij tot leven kwam.

De abstracte kostuums, gemaakt van gelijmde, geniete en gesoldeerde stukken papier-maché en metaal, zorgden echter voor moeilijkheden. Ze braken gauw en waren bijna niet te vervoeren. De dansers werden bovendien beperkt in hun bewegingen. Het ballet zag er daardoor houterig uit. Het Triadisch Ballet werd een artistieke en zakelijke flop in 1922. De grensverleggende ideeën van Oskar Schlemmer en zijn Bauhaus-kameraden spreken echter nog steeds tot de verbeelding. 

Virtuele dansruimte

Honderd jaar na de oprichting van Bauhaus is een nieuwe dimensie aan Schlemmer’s avantgardistische pionierswerk toegevoegd. Ter gelegenheid van het jubileum ontwierpen Artificial Rome, Filmtank en Interactive Media Foundation de VR-installatie Das Totale Tanz Theater. In de installatie zijn bezoekers geen passieve toeschouwers, maar actieve deelnemers. Ze staan midden tussen de dansers, op de drie niveaus van een kolossale stalen Bauhaustoren, omgeven door spiralende trappen.

In deze virtuele ruimte kunnen de dansers uitbundiger bewegen dan in Schlemmers tijd mogelijk was. Net zoals in het Triadisch Ballet worden zij omgeven door abstracte vormen, maar deze vormen bestaan alleen in de virtuele werkelijkheid. De VR-technologie smelt samen met de danschoreografie van Richard Siegal en de muziek van componist Lorenzo Bianchi Hoesch. Waar houdt de mens op en begint de machine? Hoe verhouden mens en technologie zich tot elkaar? Wie heeft de controle over wie? Na honderd jaar zijn deze vragen nog even relevant.  

Naast de VR-installatie vertoont Eye het eveneens door Interactive Media Foundation ontwikkelde Das Totale Tanz Theater 360. Voor deze zes minuten durende 360°-video componeerde de legendarische Duitse industriële band Einstürzende Neubauten een nieuwe score.

Zie de website van Eye Filmmuseum voor meer informatie en tickets.