Voor iedereen met een interesse in dans buiten het bekende om, is het Butoh dansfestival een aanrader. Op 6 en 7 oktober 2023 is er heel veel Butoh te zien in Teotra Munganga in Amsterdam. Even opfrissen wat Butoh ook alweer precies is? Butoh is afgeleid van het Japanse ankoku butoh, ‘dans van de duisternis’.  Butohdansers geven uitdrukking aan onderdrukte gevoelens en gedachten, de ‘duistere’ kant van de mens.  Door de confrontatie op te zoeken met hun eigen onderbewustzijn proberen zij verandering op gang te brengen, bij zichzelf en bij het publiek. Butoh kan daardoor uitdagend en controversieel zijn. Voor oktober staat er veelbelovend programma op de planning.

Terug naar de basis met Butoh

De ‘duisternis’ van butoh verwijst niet uitsluitend naar de dood, hoewel dat binnen de dansstijl een veel voorkomend thema is. Kenmerkend zijn de wit geschminkte dansers die langzame, gecontroleerde bewegingen maken. Butoh ontstond in Japan na de Tweede Wereldoorlog en de verwoesting van Nagasaki en Huroshima, een tijd waarin de sociale en politiek orde op zijn kop stond. Oprichters Tatsumi Hijikata and Kazuo Ohno maakten deel uit van de Japanse avant-garde en verwierpen de populaire westerse dansvormen van hun tijd. Zij ontwikkelden een bewegingsvorm die in hun ogen terugging naar de primaire beleving van het lichaam. Choreograaf Hijikata werd gefascineerd door lichamelijk verderf bij leprapatiënten, terwijl danser Ohno kwetsbare solo’s ontwikkelde waarin hij zijn vrouwelijke kanten onderzocht. Het allereerste butoh-optreden Kinjiki was in 1959 een enorm schandaal door de suggestie van bestialiteit (met een kip tussen Ohno’s dijen) en homoseksualiteit. 

Kleurloze dansers

Na Kinjiki heeft de butohdans veel ontwikkelingen doorstaan. Vanaf de jaren zeventig begonnen Ohno en Hijikata op te treden met wit geschminkte gezichten en zwart omlijnde ogen: ontdaan van alle kleur van het leven. Deze esthetiek is nog steeds kenmerkend voor de dansstijl, net zoals de stemmige, instrumentale muziek. Hedendaagse butoh is echter zeer divers. Een van de bekendste butohdansgroepen is Sankai Juku. Hun oogstrelende en meditatieve theaterervaringen staan ver af van de confronterende, rauwe dansstijl die Hijikata voor ogen had. Andere moderne dansers zoeken juist de confrontatie op en/of benadrukken het expressieve en improvisatorische karakter van butoh.

Internationaal programma

Tijdens deze editie van het Butoh Festival Amsterdam zijn negen optredens te zien van butohdansers uit onder andere Chili, Frankrijk, Italië, Japan, Mexico, Venezuela en Spanje. Ga voor meer informatie en tickets naar de website.