Dans als hét medicijn voor mensen die door een ziekte nauwelijks kunnen bewegen? Het lijkt tegenstrijdig. Toch is het de ambitie van voormalig danser en balletmeester Andrew Greenwood om dans te integreren in de gezondheidszorg, als een preventiemiddel voor ziektes als Parkinson, MS en dementie. Met zijn eigen stichting, Switch2Move, organiseert de Britse Greenwood dans- en bewegingscursussen voor mensen met een fysieke of mentale beperking. Hij vertelt Dans Magazine hoe hij op dit punt terecht is gekomen, en wat hij nog wil bereiken: “Dans is een medicijn. Daar moeten we aan herinnerd worden.”

Liever ballet dan rugby

De energieke Greenwood danst zelf al vanaf zijn jeugd in Londen. “Ik werd op verschillende activiteiten gezet, van voetbal tot rugby en cricket,” vertelt hij.  “Maar ik vond het allemaal niks. Tot mijn oma voorstelde om me op dansles te doen: toen zat ik opeens in een hele vriendelijke omgeving, met allemaal meisjes in roze om me heen! Van daaruit begon ik de fysieke uitdaging leuk te vinden. Ik werd verliefd op die mooie, persoonlijke competitie met mezelf.”

Die persoonlijke competitie zorgt ervoor dat Greenwood doorgaat met dansen en uiteindelijk afstudeert als klassiek balletdanser. Hij bouwt een loopbaan op bij dansgezelschappen in Londen, Duitsland, Brazilië en de Verenigde Staten. Als het einde van zijn eigen danscarrière nadert, gaat hij zich specialiseren in de fysieke en mentale welzijn van dansers. Als balletmeester reist hij naar Servië en Slovenië, en gaat hij uiteindelijk werken bij Danshuis Station Zuid in Tilburg.

De studio in met Parkinson

In Tilburg krijgt Greenwood met grote veranderingen te maken. Hoewel Station Zuid net zeven jaar bestaat, moet het danscomplex in 2012 zijn deuren sluiten door bezuinigingen. Directeur Marc Vlemmix is bovendien in 2010 gediagnosticeerd met Parkinson, een ziekte waardoor hij steeds meer moeite krijgt met bewegen. 

De 37-jarige Vlemmix zoekt naar manieren om met zijn ongeneesbare ziekte om te gaan, en wil graag eens de dansstudio in met Greenwood.  “Het was avond en winter,” vertelt hij over hun eerste sessie, “en Marc moest huilen omdat hij zijn hand zag trillen. Het is niet gemakkelijk om iets te accepteren dat je niet kan genezen. Dus heb ik de lichten uit gedaan. Ik bleef tegen hem praten en liet de muziek spelen, en ik noemde hem een danser. Toen het licht weer aan ging, stond daar een man heen en weer te springen. Hij zei: ‘Je noemde me een danser!’ En ik zei hem: ‘Ja, dat is mijn baan. Ik noem iedereen in de studio een danser.’”

Dance for Health

Het is het begin van een nieuwe samenwerking, vertelt Greenwood. “Marc zei maar één zin: We need to move people’s lives. Met beweging kunnen we mensenlevens veranderen. Want als je Parkinson hebt, krijg je een stempel: je wordt meneer Parkinson. Maar hij was nog steeds Marc Vlemmix! Op dat moment had ik geen idee hoe krachtig dat was, wat dat betekende.”

Vlemmix richt samen met Greenwood de stichting Dance for Health op. Ze ontwikkelen een bewegingsprogramma voor mensen met Parkinson, gebaseerd op trainingen bij de Mark Morris Dance Group en de Brooklyn Parkinson Group uit New York. Door zijn werk voor de stichting doet Greenwood steeds meer kennis op, en breidt hij de technieken uit die hij tot dan toe intuïtief heeft ingezet. “De sleutel was dat ik het woord Parkinson niet noemde en dat ik geen sympathie voor ze had. Ik ben namelijk gewend aan pijn, aan doorzetten. Natuurlijk wil ik ze een gezonde klas geven, maar alle dansers hebben pijntjes, blessures en frustraties.”

Switch2Move

In 2014 wordt Dance for Health door een farmaceutisch bedrijf  gevraagd om onderzoek te doen naar de voordelen van dans voor mensen met Multiple Sclerose (MS), samen met de Vrije Universiteit Amsterdam. Voor dit project geeft Greenwood dansklassen aan twintig mensen met MS in het gebouw van Het Nationale Ballet. “Hun families waren zo dankbaar,” vertelt hij, “omdat ze nu andere gesprekken konden voeren met vrienden, tijdens etentjes, enzovoort. Het ging eens niet over MS, maar over dansen in het operagebouw!”  Deze ervaring spoort Greenwood aan om zijn werkgebied uit te breiden. In 2016 zet hij een eigen stichtig op: Switch2Move. Naast projecten met MS en dementie-patiënten, werkt hij op dit moment aan een bewegingsprogramma voor autistische kinderen in St, Petersburg, Rusland.

Bewegen met je brein  

Zowel in Rusland als in Nederland leidt Greenwood dansers op met zijn methode. Hij leert ze om toegankelijke lessen te geven en de structuur van dansdisciplines los te laten. Alleen het leren van ballet- of tangopasjes brengt namelijk weinig resultaten op. “Wel fysieke resultaten, maar geen cognitieve. Elke gestructureerde beweging is eigenlijk niet bevorderlijk voor de neuroplasticiteit. Maar als je je eigen bewegingen interpreteert en ze maakt zoals jíj dat wil, dán is er meer activiteit in de hersenen. Zo is dans een goed preventiemiddel [voor bijvoorbeeld dementie].”

Tegelijkertijd moeten dansers zich niet inhouden in hun bewegingen, maar hun cursisten als gelijken behandelen. Greenwood: ‘Dat is erg moeilijk voor een danser, om voor een meisje van 24 te staan, die MS heeft en nauwelijks kan bewegen, en dan toch te zeggen: kom op, strek je uit, geniet van je lichaam.” Hij vervolgt: “Mensen met MS of Parkinson kunnen op dezelfde manier genieten van hun lichaam als dansers. Meer zelfs. Zij weten echt wat de waarde van tijd is. Dat is het mooie en inspirerende. Zij hebben me geleerd dat je zelf de architect bent van je bestaan.”

Serieus onderzoek

Met zijn streven om de medische wereld en danswereld te verenigen, geeft Greenwood onder andere danslessen aan dementerende ouderen in het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Medische specialisten meten ondertussen de resultaten van deze lessen, in de hoop dat beweging de zelfstandigheid van dementerenden verbetert. De eerste sessie was een emotioneel moment voor Greenwood. “Want weet je, ik was in een kamer met acht dokters die onderzoeken hoe mensen naar een dansles gaan. Ze nemen het serieus! Erg serieus. Het raakte me dat ik zo ver was gekomen, na zeven jaar van deuren langs gaan.”

Dans als medicijn

Greenwood probeert jaarlijks bijeenkomsten te organiseren met dansprofessionals, medische specialisten en politici. “Dans is een medicijn. Daar moeten we aan herinnerd worden. Dansers hebben veel te zeggen, maar ze voelen zich klein tegenover medische specialisten. Maar de vaardigheden van een danser zijn juist goed over te brengen.” 

Hij vertelt enthousiast over een nieuw project  voor mensen met MS, Parkinson en dementie, gesponsord door de gemeente Tilburg. “Ik heb nu een contract met een groot ziekenhuis. De experts gaan mij vertellen wat een goed educatieprogramma nodig zou hebben, vanuit een medisch oogpunt, en wie ik allemaal moet spreken.” Uiteindelijk zal hij op een congres de resultaten voorleggen aan medische professionals: “Met hen ga ik workshops doen. Ze moeten namelijk weten wat de ‘pil’ inhoudt: ze zullen alleen iets voorschrijven als ze weten wat het is.”

Zo hoopt Greenwood toe te werken naar een gezondheidssector waar dans een normale manier is om het leven van mensen te verbeteren. “Dat is mijn grootste droom.”