Op 6 februari organiseerde Codarts Dansacademie Rotterdam het mini-symposium Know More - Do Better over dans en gezondheid. Medici, fysiotherapeuten, dansers en dansdocenten verzamelden zich in de muziekzaal op de zesde verdieping voor een middag met lezingen over monitoring en screening van dansers, blessurepreventie en voeding, coaching en feedback. In deel 3 van de reportage informatie van Suzan de Jonge en Sefton Clark over het belang van (voldoende) voeding voor dansers.

Female Athlete Triad

In haar presentatie over sportmedische screening van dansers bij Codarts Rotterdam, vertelt Suzan de Jonge ook over de ‘female athlete triad'. Het trias van gezondheidsproblemen bij vrouwelijke atleten en dansers bestaat uit verstoord eetgedrag, verstoring van de menstruele cyclus en botontkalking (osteoporose). Veel dansers lopen het risico deze gezondheidsproblemen te ontwikkelen wanneer ze meer sporten zonder meer te gaan eten. De verhouding tussen calorie-inname en calorieverbruik is dan verstoord. Botontkalking kan zich ook voordoen bij mannelijke dansers wiens eetgedrag verstoord is.

Het verstoorde eetgedrag kan leiden tot een verstoring van de menstruele cyclus en uiteindelijk tot botontkalking (osteoporose). Botontkalking geeft een verhoogde kans op het ontstaan van vermoeidheidsbreukje (stressfracturen) en uiteindelijk ook van botbreuken. Elk van de drie factoren verhoogt de kans op andere aandoeningen en blessures, maar als ze alle drie tezamen voorkomen is het risico nog veel groter.

Female Atlete Tetrad

Nieuw medisch onderzoek wijst erop dat de ‘triad’ zich beter laat omschrijven als een ‘tetrad’. Atleten bij wie de female athlete triad was vastgesteld bleken in veel gevallen ook te lijden aan endotheel dysfunctie. De endotheel cellen vormen de binnenwand van bloedvaten en bieden een beschermend oppervlak. Endotheelcellen voorkomen dat giftige, in het bloed ontstane stoffen de gladde spieren van het bloedvat penetreren. Atleten die lijden aan de female athlete triad hebben een verstoorde balans van het hormoon estrogeen, welke belangrijk is voor het functioneren van deze cellen. Endotheel dysfunctie is een risicofactor voor cardiovasculaire complicaties.

Dansers moeten voldoende eten…

Voor de meeste vrouwen is een kortdurend dieet niet schadelijk voor de gezondheid, maar juist een langer durende disbalans tussen de opname van voedingsstoffen en het energieverbruik kan ernstige gezondheidsproblemen geven. Vooral jonge dansers die nog in de groei zijn moeten zorgen voor voldoende energieopname.

Om de female atlete triad te voorkomen moet de calorie-inname van de danser worden aangepast aan het activiteitsniveau. De Jonge geeft het advies mee dat dansdocenten nadruk dienen te leggen op de prestatie die een danser geeft en de inzet die wordt getoond en niet hoe de danser eruit ziet. Dansdocenten moeten zich ook als rolmodel opstellen en het belang van goede voeding uitdragen. Dansers die twijfelen of ze voldoende eten kunnen het beste contact opnemen met een sportarts of diëtiste.

…om prestaties te verbeteren

Tijdens het symposium Know More Do Better bij Codarts Rotterdam geeft balletdanser en personal trainer bij Het Nationale Ballet Sefton Clarke een presentatie over voeding voor dansers. Hij stelt het publiek de vraag “Why do we eat?” en geeft direct zelf het antwoord: “To improve performance!” Tijdens een dansles breken dansers hun lichaam af. Hoe leuk een dansles ook is, het lichaam ervaart dit als ‘stress’. Tijdens een rustperiode kan het lichaam herstellen en sterker worden, maar daarvoor moet een danser wel voldoende eten!

Voedingstips voor dansers

Als ontbijt kunnen dansers het beste iets eten waar vetten en proteïnen in zitten, zoals een smoothie met volle yoghurt, bosbessen en pijnboompitten, of eieren op een boterham. Clarke benadrukt het belang van gezonde vetten zoals onverzadigde en sommige verzadigde vetten. Gezonde vetten kun je vinden in noten, avocado’s, kokosolie, olijfolie en zalm. Transvetten, die vooral in fastfood en koekjes zitten, zijn ongezond en kunnen het beste worden vermeden. Op een dag dat een danser extra traint, moeten er meer koolhydraten gegeten worden. Denk hierbij aan brood, pasta en rijst.

Wat dansers eten hangt ook af van het tijdstip van de dag en of er die dag een optreden is. Drie uur voor een dansvoorstelling kunnen dansers het beste een volledige maaltijd eten. Vanaf een uur voor de dansvoorstelling is het beter om geen vetten meer te eten, maar alleen koolhydraten en proteïnen. Een half uur voor de dansvoorstelling kunnen dansers het beste alleen nog maar een smoothie of kleine snack eten. Bijvoorbeeld: magere yoghurt met frambozen of cornflakes met sojamelk. Gedurende en na de dansvoorstelling is het belangrijk om voldoende water te drinken.

Na de dansvoorstelling is het belangrijk om weer proteïnen en koolhydraten binnen te krijgen om de voorraad glucose in het lichaam aan te vullen en spierweefsel te herstellen. Twee uur na de dansvoorstelling kan er weer een volledige maaltijd gegeten worden. Als dit na een late avondvoorstelling niet meer mogelijk is, is het noodzaak op zijn minst een gezonde ‘snack’ te eten voor het slapen gaan, zoals muesli met yoghurt, rijstwafels met notenboter of een boterham met hummus.

Dansers kunnen beter niet roken

Tijdens het symposium spreekt ook Duncan Meuffels, orthopedisch chirurg bij het Erasmus MC in Rotterdam, over blessurepreventie. Daarbij spreekt hij ook kort over het belang van niet roken. Ook al is het feit of iemand rookt ja ofte nee volgens MC Haaglanden geen voorspeller van het krijgen van een blessure, beïnvloedt rookgedrag volgens Meuffels wel het herstelproces van een blessure. Roken is aan het weefsel van de patiënt te zien en vergoot de kans tienvoudig dat bijvoorbeeld een botbreuk niet goed herstelt.

Vraag hulp aan de sportarts

Dans je zelf en twijfel je of je voldoende eet? Zoek dan contact met een voedingsdeskundige of sportarts. Bijvoorbeeld bij de sportartsen van het Medisch Centrum Haaglanden.

Interview met Sefton Clarke

Na de ontmoeting van Sefton Clarke tijdens het Know More - Do Better symposium, nodigde Dans Magazine hem uit voor een interview. Het fijne gesprek met de vriendelijke Clarke leverde veel mooie anekdotes op en handige tips voor dansers! Lees hier het hele interview met Clarke over voeding en krachttraining voor dansers.

Auteur: Jacqueline de Kuijper