“Ik geloof niet in een hiernamaals en áls er een God bestaat, dan zal hij zeker waardering hebben voor mijn wankelmoedigheid. Ik heb gezocht, ook al kon ik het niet vinden. Ik heb het geprobeerd. Zal hij dan zeggen: blijf jij maar buiten staan?’’ Aldus Rudi van Dantzig in een interview met de krant Trouw in 2002. Van Dantzig zou vandaag (4 augustus) 84 jaar zijn geworden. Maar overleed op 78-jarige leeftijd aan de gevolgen van kanker op 19 januari 2012. Van Dantzig maakte meer dan vijftig balletten die over de hele wereld werden uitgevoerd.

Laatbloeier als danser

Van Dantzig werd geboren op 4 augustus 1933 in Amsterdam. Hij begon zijn carrière als danser op relatief oude leeftijd, namelijk toen hij 16 jaar oud was. Van Dantzig werd aan het begin van de jaren ’50 bij het Nederlands Ballet van Sonia Gaskell gehaald. Niet omdat hij zo’n uitzonderlijke danser was, maar omdat er een gebrek was aan mannelijke dansers. Op 21-jarige leeftijd schreef Van Dantzig zijn eerste balletchoreografie, genaamd Nachteiland. Deze choreografie werd uitgevoerd door Het Nederlands Ballet. Van Dantzig werd hier in 1959 één van de vaste huischoreografen. In Parijs werd hij in 1961 onderscheiden met de Prix de la Critique. Acht jaar later, In 1969 werd Van Dantzig voor zijn werk benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In de jaren ‘60 en ‘70 groeide hij uit tot de artistieke leider van het Nationale Ballet.

Icoon als choreograaf

Van Dantzig introduceerde gedurfde experimentele dans, die van grote toevoeging was op het ballet van de 20e eeuw. In een interview met Eindhovense Schouwburg komen de grote drie van Het Nationale Ballet ter sprake: Hans van Manen, Toer van Schayk en Van Dantzig zelf. Van Dantzig: “We hebben alledrie een andere visie op de dans, gelukkig ook maar, dat maakt die 'gouden periode' zoals die werd genoemd ook begrijpelijk. Maar van ons drieën ben ik de meest traditionele, vrees ik; dramatisch en emotioneel. Dat is denk ik de bron van waaruit ik werk, waar ik in vastzit, ook."

Van Dantzig: 'Schrijven is geen noodzaak, dans en balletten maken wel​'

Tot Van Dantzigs bekendste choreografieën behoren Vier letzte Liede, Monument voor een gestorven jongen, Onder mijne voeten en zijn versies van de avondvullende klassieke balletten Romeo en Julia en Het Zwanenmeer. In 1986 bracht hij zijn roman Voor een verloren soldaat uit. Dit is een dramatisch verhaal over een jongen genaamd Jeroen die tijdens de Tweede Wereldoorlog moet onderduiken. Uiteindelijk komt Jeroen achter zijn homoseksuele geaardheid, hetgeen wordt gepraktiseerd in zijn relatie met een Canadese soldaat. Veelal wordt ervan uitgegaan dat het verhaal deels autobiografisch is: Van Dantzig heeft laten weten dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog zelf ook moest onderduiken bij een familie en na de bevrijding op elfjarige leeftijd zijn seksuele geaardheid ontdekte door omgangsvormen met een Amerikaanse soldaat.

In het Bolshoi Theater in Moskou kreeg hij in 2002 het uiterst prestigieuze Life Achievement Award. Rudi van Dantzig overleed op 19 januari 2012 op 78-jarige leeftijd aan kanker.

Dit artikel is eerder verschenen op IsGeschiedenis.