Opgekropte passie: een (be)schermende dans?
Door: Lorna Wijma
De schermscène in de film Pride and Prejudice uit 1996 was bij veel vrouwen favoriet. En niet alléén omdat Mr. Darcy er zo woest aantrekkelijk uitziet in zijn tenue. Deze scène laat zijn opgekropte passie uitstekend zien en de schermpassen getuigen van een zekere schoonheid – het lijkt bijna op een dans. Is er een verband tussen deze twee bewegingskunsten?
Kortgezegd is er zeker een verband, en wel op meerdere vlakken. De geschiedenis van dans en schermen hebben sterke overeenkomsten.
Scherminstructeur aan de wieg van ballet
De oorsprong van ballet in zijn prilste dagen hangt nauw samen met de schermkunst. Koning Lodewijk XIV was dol op dansen en interesseerde zich voornamelijk voor gecompliceerd voetenwerk. Hij vroeg zijn scherminstructeur om hulp bij het ontwikkelen van een nieuwe dansvorm, aangezien de schermkunst basis voetposities biedt die maximale stabiliteit combineren met de mogelijkheid om snel te kunnen bewegen.
Dans en schermen maken een echte heer
Vroeger was het vanzelfsprekend dat mannen van de hogere sociale klassen zowel in de dans- als in de schermkunst onderricht werden. Deze twee bezigheden werden als essentieel gezien voor de ontwikkeling van een echte heer. Het is daarom niet gek dat er een zekere overlapping bestaat tussen dans en schermen. Heren besteedden veel van hun tijd aan het verbeteren van hun schermtechnieken en het is niet mogelijk dat deze vaardigheden geen effect hebben gehad op hun dansstijl.
Dansdocenten schermden ook
Niet alleen de studenten namen deel aan beide activiteiten, ook veel docenten gaven les in zowel dans als schermen. De instructies kwamen daardoor op bepaalde punten overeen. Zo werden voetposities van bepaalde danspassen nader toegelicht door gebruik te maken van het vloerpatroon dat kenmerkend was voor schermbewegingen.
Dansen met wapens
Ook de wapens die gebruikt werden bij het schermen zorgen voor een overeenkomst tussen de twee sporten. Er werd van heren verwacht dat ze makkelijk konden bewegen met hun wapen bij de hand. Ze droegen het wapen bijna altijd met zich mee, dus óók op de dansvloer. Hun schermvaardigheden bepaalden daarom in zekere zin het gemak waarmee ze als dansers bewegen.
Bewegingskunsten nu voor iedereen
In de vroege dagen genoten de twee sporten al dezelfde hoge status. Naarmate de geschiedenis vorderde, is dit niet veranderd. In latere periodes werden dans en schermen steeds meer gezien als recreatievormen en langzamerhand kon iedereen meedoen aan deze activiteiten. Bovendien werd de scheiding tussen dans als kunstvorm en dans als recreatie steeds duidelijker. Bij schermen was dit ook het geval: er was een groot verschil tussen schermen als militaire verdediging en schermen als interessante bezigheid.
Aan het eind van zijn schermsessie verwoordt Darcy op een mooie manier de essentie van de sport: “I shall conquer this … I shall!” Met zijn elegante, maar toch vastberaden bewegingen weet hij ook het hart van Lizzie te veroveren.
Bronnen:
Dancing and Fencing from the Renaissance through the Nineteenth Century: A Brief Overview of Issues
