De Cubaanse rumba is donderdag 1 december 2016 benoemd tot immaterieel erfgoed. Daarmee is het opgenomen op ‘de representatieve lijst van het immaterieel erfgoed van de mensheid van UNESCO’. De Verenigde Naties (VN) nam dit besluit in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeda. Dit betekent dat Cuba en de Rumba voortaan officieel onlosmakelijk verbonden zijn. Maar wat is nu eigenlijk die typische Cubaanse rumba en waar is deze dansstijl ontstaan?

De rumba is de oudste Latijns-Amerikaanse dans. De geschiedenis van deze dans gaat ver terug, zelfs tot in de zestiende eeuw. De rumba is vooral kenmerkend voor de sensuele bewegingen. De dans is een spel tussen de man en vrouw. De vrouw probeert daarin haar danspartner te verleiden, maar zodra hij dichterbij komt wijst zij de man af. Door de jaren heen zijn de bewegingen steeds minder erotisch geworden, maar het principe van de dans is altijd gelijk gebleven.

De verboden dans rumba

Het woord rumba komt uit Spanje en betekent letterlijk ´feest´. De rumba zelf komt oorspronkelijk van de Afrikaanse volkeren. Deze volkeren, en zo hun culturen, kwamen door de slavernij op Cuba terecht. Deze originele Afrikaanse rumba was een zeer agressieve dans. De man valt de vrouw agressief aan, waarop de vrouw defensief reageert. Het spel van de dansers lijkt zo op het gevecht tussen een haan en hen. In deze Afrikaanse rumba wordt dan ook snel voetenwerk gebruikt.

De Afrikaanse rumbacultuur mengde op Cuba met de Europeaanse dansculturen. Nadat de slavernij werd afgeschaft verhuisden de ex-slaven naar de randgebieden van de grote steden. In de arme sloppenwijken werd de rumbacultuur uitgevoerd op de straten. Het erotische karakter shockeerde de rijkere klassen zo erg, dat de regering de rumba verbood.

Ondanks het verbod bleef de rumba, populairder dan ooit, gedanst worden. In 1920 werd de rumba zo sterk afgezwakt dat de westerse versie ontstond. Maar de Cubaanse president Machado keurde de rumba nog steeds af en herstelde het verbod. Met weinig succes, want de hogere klassen genoten van de nieuwe rumba. Het verbod werd nogmaals genegeerd en zo vergeten.

De muziekstijl van rumba

De rumba kent ook zijn eigen muziekstijl. Tijdens de Cubaanse rumba wordt de zanger begeleid door percussie-instrumenten. Het publiek rondom de dansers zingt en klapt mee. Deze manier van muziek maken is een duidelijk kenmerk die de rumba te danken heeft aan de Afrikaanse cultuur. De Cubaanse rumba heeft zijn eigen instrumenten die bijna voor al de muziek worden gebruikt. Dit zijn de tumbadoras (grote trommels), de claves (twee stokjes) en de catá (langwerpige houten buis).

Door de jaren heen is er een groot verschil ontstaan tussen de westerse en echte Cubaanse rumba. Zie hier onder het verschil in de twee dansstijlen: