Zondag 27 november 2016 vierde de samba zijn honderdste verjaardag bekendheid. De samba is in Nederland voornamelijk bekend door het Braziliaans zomercarnaval. Een exotische dansstijl met veel heupbewegingen. Alhoewel de dansstijl al veel ouder is, werd de samba pas een eeuw geleden een nationale hit in Brazilië.

Rio de Janeiro is haast niet voor te stellen zonder de samba, maar toch is deze dans nog helemaal niet zo lang typerend voor de stad. Om de honderdjarige bekendheid van de dans te vieren gaan we terug in de tijd, naar het ontstaan van deze dansstijl.

Van dans op de plantages naar dans in de sloppenwijken

De Samba kent een verre geschiedenis. De dans ontstond in de slavernij. Door de vele verschillende afkomst en culturen van de arbeiders ontstond een versmelting.  Indiaanse, Europese en Afrikaanse cultuur vormden samen de samba. Doordat de meeste slaven een Afrikaanse afkomst hadden, was deze cultuur de basis van de samba. Het ritme uit traditionele Afrikaanse muziek, hoor je nog steeds terug in sambamuziek.  Volgens sommigen is het woord ‘samba’ ofwel ‘semba’ zelfs van Afrikaanse origine. Het zou gaan om een traditionele krijgsdans waarbij de deelnemers trommelend en zingend in een kring staan.

Toen eind negentiende eeuw de slavernij werd afgeschaft, ontstond er een migratiestroom. Vele ex-slaven vestigden zichzelf in de grote stad, Rio de Janeiro. Daarnaast ontstond er een grote immigratie vanuit Portugal, in de hoop werk te vinden in de grote steden. Het leven van deze nieuwe bewoners van Rio de Janeiro speelde zich vooral in de sloppenwijken af. Ze dansten op straat en maakten gezamenlijk muziek, waardoor nog meer dansstijlen vermengden.

De doorbraak van de samba

In 1916 kwam het nummer Pelo Telefone (zie hieronder) uit. Dit was de eerste samba-hit, die de samba in heel Rio de Janeiro introduceerde. Voor het eerst werden er sambafeesten georganiseerd en in 1928 werd de eerste sambaschool opgericht.

Opmerkelijk genoeg duurde het tot 1920 voordat samba werd toegelaten tot het Braziliaans zomercarnaval. En pas tien jaar later werden de sambascholen deel van het officiële carnaval. De samba bleef maar groeien en president Gétulio Vargas verhief de samba zelfs tot nationaal symbool. In een mum van tijd werd de samba populair in heel Brazilië en werden in diverse grote Braziliaanse steden sambascholen naar het model van Rio de Janeiro opgericht.

Zelf samba dansen

De samba is een feestelijke dansstijl. Tijdens optredens wordt alle kleurrijke pracht en praal uit de kast gehaald, met veren tooien en al. Soepele heupen en snel voetenwerk zijn kenmerkend voor de dansstijl.

Daarnaast kan samba ook als partnerdans worden beoefend. Samba is samen met de rumba, cha cha cha, jive en paso doble, een van de vijf latindansen. Hierdoor is samba ook deel gaan uitmaken van de danssport (stijldans). Al heeft deze gestileerde samba weinig gemeen met de samba’s die in Brazilië worden gedanst. Kenmerkend voor de danssport samba is de “bounce” beweging. Figuren zijn dikwijls acht maten lang omdat dit ook in de meeste muziek het geval is. De samba wordt gedanst op een ritme van 50/52 maten per minuut.