La Bayadère - Het Nationale Ballet
Gezien: 08-10-2016, Opera & Ballet (première)

Twee uur en veertig minuten ademloos gefascineerd kijken naar één van de topballetten uit de 19e eeuw, dat was voor mij La Bayadère van choreografe/regisseuse Natalia Makarova naar Marius Petipa en gedanst door Het Nationale Ballet. Een puur klassieke dansvoorstelling die je wegvoert van het hier en nu en je overspoelt met technische precisie, een meeslepend verhaal en mystieke sferen.

Makarova’s miracle


Het Nationale Ballet programmeert dit jaar La Bayadère voor de derde keer, in de versie van choreografe Natalia Makarova. De drie-akter van Marius Petipa ging in 1877 in première. Het verhaal speelt zich af in India waar Nikiya de tempeldanseres (la bayadère) en de krijger Solor elkaar de liefde verklaren. Een Radja bepaalt echter dat Solor zijn dochter Gamzatti moet huwen. Nikiya wordt opzettelijk vergiftigd door een slangenbeet en bezoekt Solor na haar dood samen met andere schimmen in een door opium veroorzaakt visioen. Tijdens de huwelijksceremonie van Gamzatti en Solor in de tempel verschijnt Nikiya opnieuw voor zijn ogen. Het slot van het verhaal verklap ik niet maar reken erop dat de Goden hun toorn laten gelden! Decennialang kende het ballet geen derde akte. Makarova heeft deze teruggebracht, waardoor gesproken wordt van ‘Makarova’s Miracle’.  Dit deed zij omdat zij de moord niet ongestraft wilde laten en een echt einde wilde creëren. Een terechte keuze wat mij betreft.

Solisten Anna Tsygankova en Daniel Camargo


Vooral de solisten Anna Tsygankova (Nikiya) en Daniel Camargo (Solor) maakten indruk op mij. Tsygankova won afgelopen week een gouden zwaan voor meest indrukwekkende dansprestatie van 2016 voor haar rol in Mata Hari. In La Bayadère zet Tsygankova een fragiele, lyrische Nikiya neer die sympathie afdwingt voor haar noodlottige situatie. Haar techniek is meesterlijk en ze toont achterwaartse cambré’s die anatomisch onmogelijk lijken. De Braziliaanse Daniel Camargo, voormalig solist van het Stuttgart Ballet, heeft ook al een goed gevulde prijzenkast.  Hij zet de weemoed, twijfel en onwillige berusting in zijn gedwongen huwelijk overtuigend neer en baart opzien door zijn sprong- en draaitechniek.  

Mystiek India


Pier Luigi Samaritani ontwierp de decors. Ze zijn rijk en realistisch van stijl en passen bij de verhalende romantiek van Petipa's 'exotische' spektakelstukproducties, waarvan La Bayadère de enige overlevende is. De afbeeldingen op de verschillende (achter)doeken werken met perspectief, waardoor diepte ontstaat en het India van de 19e eeuw tot leven komt. Ook de kostuums van Yolanda Sonnabend (theaterontwerper en kunstenaar) dragen hieraan bij. Ze zijn kleurrijk, van zwaar brokaat tot aan gewichtloze transparante stoffen en er is veel aandacht besteed aan hoofddeksels en details met onder meer parels en borduursels.

Ontsnapping uit het hier en nu


Het ‘Rijk der Schimmen’ uit het visioen van Solor is de bekendste scène uit het ballet en wordt ook vaak los opgevoerd. Makarova laat het corps de ballet in deze scène een eindeloze serie attitudes herhalen, zigzaggend over het podium terwijl er steeds schimmen bij komen. De herhaling, synchroon en zeer precies uitgevoerd, trof mij als een mantra met een magnetisch visueel effect waardoor de scène mij echt raakte.

La Bayadère brengt met zijn voortreffelijke cast, technische precisie en een romantisch verhaal in mystieke sferen een origineel lyrisch-klassiek ballet dat je meesleept uit het hier en nu en creëert voor één avond een heel eigen, mystieke wereld.  

La Bayadère van het Nationale Ballet is nog tot en met 13 november te zien bij de Nationale Opera en Ballet in Amsterdam. Voor de speellijst, zie: www.operaballet.nl.

Enkele fragmenten van het Rijk der Schimmen

• Choreografie: Marius Petipa en Natalia Makarova
• Solisten: Anna Tsygankova, Sasha Mukhamedov, Daniel Camargo
• Muziek: Ludwig Minkus, uitgevoerd door Het Balletorkest o.l.v. Boris Gruzin