Chéri is het nieuwste dansstuk van Martha Clarke, dat in december 2013 in het Signature Theatre in New York in première ging. Martha Clarke is bekend van haar balletten voor het Nederlands Dans Theater, namelijk The garden of Villandry, Nocturne en Dämmerung (1993) en An Uncertain Hour (1995).

Op 9 december jongstleden ontving ze in New York the Dance Magazine Award 2013 voor haar gehele oeuvre. Sinds 1984 heeft ze avondvullende voorstellingen gemaakt voor dansers én acteurs met veelal live muziek. Haar stukken vallen zowel onder theater als dans en duren vaak niet langer dan een uur.

Erotische begeerte in choreografie

Voor ieder onderwerp dat zij kiest bereidt ze zich terdege voor, zoals voor Angel Reapers, een dansstuk over de shakers naar aanleiding waarvan ik haar in 2012 geïnterviewd heb (zie Dans Magazine nummer 4 van 2012, blz. 40). In dat interview vertelt Martha over haar interesse in sensualiteit. In Angel Reapers gaat het over onderdrukte erotische gevoelens en in deze nieuwe choreografie komt erotische begeerte volop tot uiting.

Gebaseerd op romans van Colette

De inzet van een goede voorbereiding geldt ook voor haar choreografie Chéri die gebaseerd is op twee romans van de bekende Franse schrijfster Colette (1873-1954), namelijk Chéri (1920) en La fin de Chéri (1926). Deze romans beschrijven het liefdesleven van de vierentwintigjarige jongeman Chéri.

In het eerste boek heeft Chéri rond het eind van de Belle Epoque een vurige liefdesrelatie met de beste vriendin van zijn moeder, Lea, 49 jaar oud. Dit boek eindigt met de aankondiging van zijn moeder Charlotte dat hij met een door haar gekozen jonge en rijke vrouw zal trouwen. Na de huwelijksreis wordt hij opgeroepen om te vechten aan het front tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Het tweede boek beschrijft de situatie zes jaar later als hij gebroken uit de oorlog terugkeert en er weinig over is van zijn liefde met Lea. Hij pleegt zelfmoord.

Dansers van Chéri

De geliefden worden vertolkt door de bekoorlijke klassieke dansers Herman Cornejo (Chéri) en Alessandra Ferri (Lea), beiden ABT principals. De rol van Charlotte wordt gespeeld door de Broadway-actrice Amy Irving en pianiste Sarah Rothenberg roept op de vleugel de wisselende stemmingen voor de geest met korte fragmenten uit het werk van Ravel, Debussy, Poulenc, e.a.

Passie in Frankrijk

Het stuk speelt zich af in een elegant Frans appartement, met aan de ene kant een balkon met grote openslaande deuren, in het midden een ronde tafel met elegante stoeltjes, daarachter de voordeur, een grote vergulde spiegel en aan de andere kant een alkoof met een groot bed. Sarah Rothenberg zit bij het balkon aan de vleugel.

Ravel’s walsen klinken als Lea in een doorschijnende lange jurk met split binnenkomt en zich met snelle draaiingen richting het bed beweegt. Chéri, in pyjama, staat op, omhelst haar innig op bed en dan draaien zij in verrukking door de ruimte, dicht tegen elkaar aan. Zij walsen teder in een verliefde roes, stralen schoonheid en onschuldige vreugde uit. Hij tilt haar op voor de spiegel, haar benen hartstochtelijk om hem heen. Even staan zij verrukt bij de open balkondeuren, daarna liggen ze in een omarming op bed.

Vurige dans

Na deze intieme en zwoele opening komt Charlotte binnen, gaat aan tafel zitten en praat over haar verwende zoon. Zij vertelt dat deze relatie met haar beste vriendin niet lang zal duren omdat Chéri binnenkort met een jonge welgestelde vrouw zal trouwen.

Niet alleen wij weten dat, maar ook de geliefden, die in een stemming van vertwijfeling opstaan. Vooral Lea’s houding is afwijzend, maar Chéri doorbreekt dit, danst vurig met haar, zet haar hoog tegen de muur en kust haar overal. Hij verlaat Lea’s huis.

Hopeloze liefde

Charlotte komt weer terug en leest Lea de ansichtkaart voor die zij ontvangen heeft van Chéri vanuit Venetië, de bestemming van de huwelijksreis. Jaloezie barst bij Lea los, zij schudt haar haren alle kanten uit, haar lichaam krimpt ineen, wanhopig opent zij de balkondeuren, draait zich er van af, gaat voor de spiegel staan, herstelt zich, trekt haar kleren uit en werpt zich op het bed.

Bij Chéri’s thuiskomst dansen ze, maar zij loopt steeds van hem weg, het hoofd in de handen, ze geven zich over aan elkaar, maar verwijdering volgt op verzoening, het geluk en de tederheid zijn van hun gezichten verdwenen. Op de achtergrond horen we de kerkklokken luiden.

Maar dan wijst Chéri Lea af, hij kijkt somber en zij vertrekt. Hij rolt wanhopig over de vloer en het bed, danst met grote sprongen, kijkt huilend naar haar portret en in de spiegel, danst verwoest een pirouette, pakt zijn pistool en maakt een eind aan zijn leven.

Integere vertolking van Chéri

Clarke’s interpretatie geeft dit drama met grote integriteit gestalte, gevoelig ondersteund door de pianostukken die de gemoedstoestanden weerspiegelen en bruusk onderbroken door de koele actrice, waardoor het liefdesdrama nooit sentimenteel wordt. De voorstelling staat in juni 2014 in Ravenna, Noord-Italië en in het najaar in het Kennedy Center in Washington.

Martha Clarke werkt op het moment aan de Three Penny Opera, die in maart in New York in première gaat.