A Dancing Archive - Artémise Ploegaerts
Gezien: 19-11-2016, Theater Oostblok Amsterdam (première)

A Dancing Archive van choreograaf Artémise Ploegaerts onderzoekt de invloed van herinneringen uit het verleden. Theater Oostblok vertoont diens première samen met het reeds verschenen ZOOM, Hestia and Sheela na gig van Lana Čoporda in een double bill. Waarom? Beide choreografen tonen hoe video letterlijk een nieuw perspectief op bestaande beelden kan geven. Vandaag een reflectie op de tweede choreografie van de avond, middenin een Amsterdamse woonwijk, A Dancing Archive.​

De vrouw op het podium begon te neuriën. Haar hoge stem klonk fragiel door de stille theaterzaal. En ik begon bijna te huilen, maar ik wist niet waarom. De vrouw bleef dezelfde melodie herhalen. En ik vroeg me af waar ik deze klanken eerder had gehoord, maar ik kon ze niet thuisbrengen. Terwijl ik verder mijmerde, begon de vrouw te bewegen.  Ze zette haar benen wijd uit elkaar, zakte iets door haar knieën en zwenkte heen en weer. Plotseling wist ik het. Ik herinnerde me de melodie en de bewegingen uit een choreografie die ik eerder heb gezien, genaamd Le Sacre du Printemps van Pina Bausch. Vandaag toont de vrouw mij schimmen van een herinnering.

Lichaam uit het verleden danst voort

De hierboven beschreven ervaring zegt eigenlijk alles al. De choreografie A Dancing Archive onderzoekt hoe fysieke, zintuiglijke ervaringen herinneringen kunnen oproepen. Het is het resultaat van een artistiek onderzoeksproject door Arthémise Ploegaerts. Tijdens een voorgesprek vertelt Ploegaerts over haar fascinatie voor de vorming van een dansers lichaam. Wat gebeurt er met een lichaam wanneer het op een bepaalde manier getraind wordt? Hoe creëren bepaalde ervaringen verschillende soorten lichamen? Hoe herinnert een lichaam gebeurtenissen uit het verleden?

Om deze vragen te onderzoeken, werkte ze met de Duitse danseres Elizabeth Schilling. Ploegaerts gebruikt Schilling’s lichaam als een onderzoeksobject én subject tegelijk. Aan de ene kant gebruikt ze het lichaam van Schilling om de werking van herinnering in het lichaam te onderzoeken, terwijl Schilling juist onderzoek doet naar de invloed van haar eigen herinneringen op het hier en nu van de voorstelling. Hoe dat in zijn werk gaat? Nou, wanneer Ploegaerts een video vertoont van een repeterende Schilling, doet Schilling de bewegingen die ze op het scherm maakt na. Dit resulteert in een beeld van meerdere Schilling’s op het podium die op bijna dezelfde manier over het podium wervelen.

Autobiografie van het (dans)lichaam

A Dancing Archive wordt autobiografisch van aard wanneer Ploegaerts flarden uit Schilling’s verleden toont op video. Ik zie Elizabeth als klein meisje aan de barre, als tiener in witte tutu op het podium en trots op spitzen op foto’s. De ‘echte’ Elizabeth zit inmiddels op de grond en kijkt rustig naar haar lichamen uit het verleden. Melancholische violen op de achtergrond (mijn buurvrouw denkt ‘Giselle’ te herkennen) maken het een nostalgisch schouwspel. Dat kan al snel vervallen in een cliché tranentrekker over nostalgie. Gelukkig voorkomt Schilling dat door niet met nostalgie, maar met verwondering en vragen naar haar lichaam van vroeger te kijken. Ze onderzoekt wat dat verleden nog voor invloed heeft op haar heden. En tegelijk is dat juist hetgeen dat ontroert.

Schilling identificeert zichzelf als danseres, een identiteit die ze vormde met uren, dagen en jarenlang trainen. Die training vormde haar lichaam tot wat het vandaag de dag is, maar ook hoe Schilling vandaag de dag denkt over zichzelf. Haar training beïnvloedt hoe ze denkt over dans en hoe ze beweegt op een podium. Ploegaerts laat op deze manier de vicieuze cirkel van de gedachten naar het lichaam en andersom zien.

Elk lichaam heeft een geschiedenis. Een geschiedenis die je kan vormen, vernietigen, of juist tot grote hoogtes doet stijgen. A Dancing Archive laat zien hoe identiteit vervlochten is met de geschiedenis van een lichaam. Zodat je bijna begint te huilen als je een vrouw op het podium hoort neuriën. Zodat je lichaam eerder reageert op de bekende melodie dan dat je gedachten ze herkennen. En dan realiseer je je dat de voorgaande woorden eigenlijk niet noodzakelijk zijn, omdat je lichaam de ervaring van A Dancing Archive beter kan begrijpen dan dat je gedachten deze woorden kunnen begrijpen. Dus ga A Dancing Archive vooral zelf ervaren, zodat je de woorden van deze recensie niet meer nodig hebt. 

Lees ook deel 1 van de double bill: ZOOM ridiculiseert en scheldt tegen seksualisering!