Op 12 september is Hans van Manen Live in première gegaan, gedanst door het Nationale Ballet in de Nationale Opera & Ballet in Amsterdam. De dansante variatie is enorm. Van Manen schept ongekende mogelijkheden voor de dansers die ze met een onbevangen gretigheid exploreren.

Hans van Manen Live is een overzichtsvoorstelling, een bloemlezing van vier indrukwekkende werken van Van Manen: Metaforen (1965), Twilight (1972), Two Gold Variations (1999) en het legendarische Live (1979). Ondanks de reikwijdte in jaartallen blijven ze allen even vernieuwend. 

Het Nationaal Ballet danst Metaforen

Metaforen doet me denken aan een Griekse tragedie. Door de dramatische muziek van Jean Yves Daniël-Lesur, het trage tempo van onder meer de développés en balansen in het vrouwenduet, en het koor van acht dansers dringt deze associatie zich op. De twee danseressen Maia Makhateli en Suzanne Kaic lijken afgescheiden te zijn in opening, maar met een enorm verlangen samen te willen zijn. Het verlangen wordt bevredigd in het prachtige duet van de twee danseressen waarin ze elkaar steeds vasthouden met een hand. Ze vinden daar, paradoxaal genoeg, hun individualiteit terug, want ze zijn niet meer alleen elkaars spiegelbeeld.

Alle twaalf dansers spiegelen elkaar in verschillende formaties die door elkaar heen dansen en toch een eenheid vormen. De pas-de-deux van de mannen is gedanst alsof iemand met zijn alter ego danst. De menselijke verhoudingen worden naar mijn idee voortdurend gespiegeld, ikzelf krijg een spiegel voor gehouden, en de dansvoorstelling reflecteert, met voor mij als conclusie dat alles eenheid is.

Tsygankova en Shesterikov dansen Twilight

De dominante vrouw die verleidt en afstoot versus de aanhankelijke volgzame man is het heldere thema van Twilight. Danseres Anna Tsygankova neemt me mee in een dominant verleidingsspel waar het dragen van pumps dit spel extra body geeft. Haar benen zijn eindeloos lang waardoor ze op sommige momenten het uiterlijk van een spin krijgt; haar benen lijken danser Artur Shesterikov soms te verzwelgen. De roze  pumps en kleding veronderstellen zachtheid, maar niets is minder waar. De zachtheid blijft verborgen onder de vrouwelijke kracht die ze indrukwekkend ingehouden neerzet. De eerste helft heeft de sfeer van een tango. Scherp, strak, speels en uitdagend. Technisch is de dans weergaloos ondanks de pumps. De muziek van John Cage, The Perilous Night, benadrukt de kracht en het gevaarlijke van deze vrouw. Het decor geeft een zachtroze zonsondergang weer. De zachtheid van het roze komt naar voren bij het uitdoen van de pumps. De overgave, de ontlading.

Igone de Jongh hemels in Two Gold Variations

Als danseres Igone de Jongh bij de opening van Two Gold Variations alleen nog maar staat op het podium gaat er al een siddering door me heen. Een danseres met een groot stralend aura. Het kleurenpalet van Two Gold Variations in muziekkeuze, kleurgebruik, dansvariatie is van een diversiteit die naar mijn idee alleen Van Manen kan brengen. Het is in beginsel euforisch en licht en later koortsachtig zwaar. De mannen lijken de vrouwen soms te gebruiken als gereedschap. De Jongh en danser Jozef Varga laten hun zoektocht zien naar elkaar, met elkaar in het leven. Uitvergroot en ondertiteld door de zes andere paren. De glitters van de kleding komen op je af en het geklater van goud is ondertussen in de muziek te horen. Een prachtig swingende, maar ook heftige compositie van Jacob ter Veldhuis met daarin onder andere de quote “The Gold had gone back to where we found it.” De berg of grot waar de dansers steeds in en uit gaan heeft het goud weer teruggenomen. De rust daalt neer.

Liefdesduet met cameraman in Live

Ondanks dat Live dateert uit 1979 is het nog even vernieuwend. Ik kijk naar een balletvoorstelling, een stomme film, een vertelling van een liefdesroman en krijg een inkijkje in de intimiteit van de danseres. Ieder zweetdruppeltje van de Jongh is te zien en het voelt alsof ik haar kan aanraken via het scherm aan de achterzijde van het podium. De cameraman Henk van Dijk volgt iedere beweging nauwgezet vanuit verschillende perspectieven wat voor hem een enorme fysieke uitdaging is! Een tweede man, danser Marijn Rademaker, verschijnt ten tonele en De Jongh is nu gefocust op hem. Het is een krachtig, agressief en spannend duet en de cameraman volgt iedere overweging van de Jongh, zelfs tot buiten toe. Ontroering ten top.

Hans van Manen Live is verrijkend voor iedereen

De dansvoorstelling Hans van Manen Live heeft zich genesteld in mijn zintuigen om nog lang van na te genieten. Technisch is het hoogstaand, zoals je van het Nationale Ballet mag verwachten. Igone de Jongh heeft me betoverd. Het palet aan variatie is onuitputtelijk en inspirerend. Deze dansvoorstelling moet je gewoon gezien hebben. Een verrijking voor iedereen.