DMNT is een intiem portret dat op abstracte doch persoonlijke wijze dementie bespreekbaar maakt en illustreert. Maar tegelijkertijd blijft de getoonde chaos van het brein iets te gecontroleerd. DMNT is de nieuwe dansvoorstelling van Ugo Dehaes, artistiek leider van het Belgische dansgezelschap Kwaad Bloed. 

De opening is ontroerend, omdat ik voel dat ik word uitgenodigd in een persoonlijk verhaal. Dehaes maakte DMNT, omdat zijn schoonvader aan dementie lijdt en hij zijn eigen gevoelens rondom de ziekte wilde onderzoeken en bespreekbaar maken middels beweging. Gezien op donderdag 7 januari in Stadsschouwburg Utrecht.

Dementie geïllustreerd in Dehaes’ dansvoorstelling 

De drie dansers verplaatsen zich al draaiend en schuivend in allerlei richtingen over de dansvloer, terwijl ze hun armen chaotisch boven hun hoofd bewegen. Af en toe staat iemand stil. De blikken op de gezichten van de dansers lijken leeg, er is ‘niemand thuis.’ De kleding van de dansers draagt bij aan dit beeld. De twee danseressen, Kayoko Minami en Charlotte Vanden Eynde, dragen een simpel jurkje in vale kleuren en Dehaes - die zelf meedanst - heeft een linnenachtig broekpak aan. De kleding is kleurloos, nietszeggend. Alsof de choreograaf hiermee wil vertellen dat mensen met dementie niet meer bestaan.

Er is een moment waarop de dansers op verkrampte wijze zwijgend dichtbij elkaar staan. Ze kijken elkaar niet aan. Het is muisstil. Het ongrijpbare van de ziekte is te voelen.

“Irritante geluiden” van Roeland Luyten

Dagelijkse geluiden, zoals het tsjirpen van vogels, een opstijgend vliegtuig en het zoemen van een groot elektrisch apparaat, zijn geabstraheerd. Driemaal tijdens de dansvoorstelling is er een oorverdovend geluid te horen - gecomponeerd door Roeland Luyten - dat voelt als de gekte in het hoofd van iemand met dementie. Ter bescherming druk ik mijn handen tegen mijn oren, terwijl ik me voor een ogenblik horendol voel.  

Kwetsbaar einde in DMNT

Aan het einde van de dansvoorstelling staat Vanden Eynde vooraan. Ze wendt zich af van het publiek. Ik vraag me af wat er door het hoofd gaat van een persoon die lijdt aan dementie. Het onderbeen van de danseres maakt spastische kniebuigingen. Deze beweging transformeert naar een gracieuze manier van lopen, waarbij de danseres op haar tenen wegdraait van het publiek en naar achteren loopt. Op subtiele wijze kijkt ze af en toe om, alsof ze wil zeggen, “Kijk, ik ben er nog.” Een kwetsbaar moment. 

DMNT’s ondertitel “een dansvoorstelling over vergeten en vergeten worden” wordt enerzijds waargemaakt door het tonen van chaos in de ruimte en ongecontroleerde lichamen. Ook de kwetsbare momenten aan het begin en einde van de dansvoorstelling dragen hier grotendeels aan bij. Anderzijds controleren de dansers hun bewegingen zo goed dat de geloofwaardigheid soms verloren gaat. Misschien heeft dit ook te maken met dat Dehaes zich als choreograaf iets te veel lijkt bezig te houden met de andere dansers. Er is een tweedeling op te merken tussen de danseressen en hemzelf. De chaos is iets té georganiseerd en gecontroleerd. 

Al met al is DMNT een ontroerende dansvoorstelling en een kijkje in Dehaes’ persoonlijke dagboek met allicht taboedoorbrekende waardes.

DMNT is van 16 tot en met 20 februari te zien in Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond te Amsterdam. Ga voor meer meer informatie naar de website van Kwaad Bloed.