Donderdag 22 januari vond in Theater Kikker in Utrecht de première van de voorstelling Think! van theatergroep DOX plaats. DOX is het Utrechtse huis voor talentontwikkeling en maakt theater met jongeren voor jongeren. Think! gaat over de vrijheid van meningsuiting: Wat mag ik zeggen? Wie bepaald wat ik mag zeggen? Heb ik wel een mening? Moet ik een mening hebben en moet ik die delen? Allemaal vragen waar de spelers, dansers en muzikanten door het stuk heen mee worstelen en hun weg in proberen te vinden.

Think! legt vooroordelen bloot

Ik stap binnen in een decor wat opgebouwd is uit allemaal grote speakers waarbij het achterdoek ook een grote speaker is. De muzikanten van de band BASTIAAN (Bas Rijnsoever, Gijs Lichthart en Niels Kuiters) komen op en zetten een soundscape in. De zanger en gitarist, Bas Rijnsoever, spreekt over de muziek heen het publiek aan terwijl de dansers (Ezra Fieremans, Robbie, Wallin, Demi Willemsen, Yeliz Dogan, Dalorim Wartes) één voor één op komen. Bas laat ons haarfijn weten wat door de meeste van ons ook stiekem door het hoofd zou kunnen gaan: “Dit is toch multi-culti theater, oh ja daar heb de eerste donkere jongen.” Alle dansers beoordeelt hij op hun uiterlijk en de (voor)oordelen die wij daarover hebben. De hokjes waarin men andere mensen graag plaatst. De toon is gezet; men heeft altijd wel een mening.

Door het stuk heen worden de dansers veel om hun mening gevraagd en worden er veel meningen gegeven - gevraagd of ongevraagd. Zo worden er drie microfoons opgezet. Bij de eerste microfoon kun je je mening verkondigen; bij de tweede kun je gaan staan als je geen mening hebt; en de derde microfoon is voor de genuanceerde mening. De groep bepaalt of je ook werkelijk wel of geen mening hebt, want anders word je naar de andere microfoon gewezen.

Later in het stuk worden de dansers en muzikanten ook zelf in hokjes gestopt door elkaar, doormiddel van een grote sticker die ze bij elkaar op plakken. Het maakte ze gelijk allemaal heel kwetsbaar voor mij. Ik als toeschouwer besef me dat we zelf allemaal in zo een hokje zitten en dat mensen niet zonder dat hokje naar je kunnen kijken. De dansers worden weer meer dan hun hokje wanneer ze allemaal vertellen wat het ergste was wat iemand ooit tegen hun had gezegd en hoe zij daarop reageerden. Ze werden daardoor kwetsbaar en mensenlijk.

DOX maakt totaaltheater

De dansers en muzikanten dansen, musiceren en spelen allemaal. Samen maken ze het cross-over theaterstuk Think! waarin de drie disciplines elkaar versterken en ondersteunen. Muziek, dans en toneelspel lopen moeiteloos in elkaar over. De dans is heel fysiek: er word veel gesprongen, gevlogen over de vloer en iedereen danst ergens in het stuk - behalve de bassist, want dat past niet in zijn hokje. De andere twee muzikanten moeten wel aan dansen geloven.

De muziek is vaak heel sferisch en ondersteunt de dansers om echt risico’s te nemen en heel intens te worden. De toetsenist maakt ook gebruik van het opnemen van stemmen en  geluiden die voor het spel ook een ingang kunnen geven. Het toneelspel is geen verhaaltje, maar er worden verschillende personages getoond en een aantal kanten van de personages worden belicht.

DOX laat lachen

Er wordt veel gebruik gemaakt van humor in Think! Mensen worden aan het lachen gemaakt, maar realiseren zich pas later waarom ze lachen. Humor wordt als middel gebruikt om de heftige en precaire onderwerpen minder beladen te kunnen behandelen. Bijvoorbeeld: “Er zijn drie situaties; of je dochter komt thuis met een lesbisch meisje, of je dochter komt thuis met een moslim extremist, of je dochter komt thuis met een neger. Ik weet nog niet wat ik het ergste vind.” Door het karikaturaal maar realistisch spel is dit moment enorm grappig. Ook Geert Wilders werd gepersifleerd: “Willen wij meer of minder Marokkanen?” Deze uitspraken worden later in het stuk, wanneer ze het hele stuk versneld hernamen, weer uit gesproken.

Nadat iedereen zich in het zweet gewerkt heeft en het achterste van hun tong heeft laten zien, vertelt zanger Bas aan de dansers en het publiek dat er geen conclusie is. De waarheid bestaat eigenlijk niet. Omdat ze niet willen opgeven wordt het hele stuk versneld opnieuw gespeeld. Door die versnelling ervaar ik nu de situatie heel anders en worden situaties waar ik eerst om had gelachen opeens bijna bedreigend. Zo kan ik meningen en uitspraken zien van alle kanten zonder dat er voor mij alvast een oordeel op was gedrukt. Ook aan het einde van de tweede reeks is er geen conclusie en is de waarheid nog niet gevonden.

Geen eindconclusie

De eindconclusie is daarmee duidelijk: de waarheid kan voor iedereen anders zijn. Misschien denken we dat we weten hoe we moeten leven en vooral hoe anderen moeten leven, maar misschien is jou waarheid niet die van een ander. Het leven zonder waarheid is voor de meeste mensen heel eng, maar eigenlijk is de waarheid geen zekerheid maar een zoektocht. Die zoektocht kan heel fijn zijn want je kan dingen blijven ontdekken in plaats van dat je je door een beeld laat leiden.

Al met al boeide de voorstelling mij de hele tijd, ik had geen kans om af te dwalen en in privé gedachten te verzinken terwijl ik toch aan het denken werd gezet. Ik heb gelachen en ik werd ontroerd alles wat een voorstelling voor mij moet hebben.