Met een staande ovatie beloont het laaiend enthousiaste publiek de dansers van Batsheva die, aan het eind van de première  op 9 januari 2015 van het stuk Sadeh21 in Nederland, dan net van een muur gesprongen, gevlogen, gevallen zijn.

Het houdt de gemoederen nog lang bezig; was dat ‘De Muur’ tussen de Palestijnse gebieden en Israel? En komen de dansers daarom niet meer terug op het toneel om het applaus in ontvangst te  nemen, omdat ze dat niet ‘kunnen’?

Batsheva toont overweldigende abstractheid

Diep onder de indruk van deze - voor Nederland compleet nieuwe - voorstelling  van Batsheva sinds zeven jaar. Sadeh21 bestaat uit verschillende bewegende tableaus met elk een eigen nummer. Je kunt je afvragen of de dansen bewust bepaalde emoties moesten oproepen, of dat het publiek emoties ervoer door de betekenis die ze er zelf aan gaven. Want zo was het. De overweldigende abstractheid gaf echt ruimte om te voelen wat er op dat moment in jou als publiek leefde om er met jouw kennis of argumenten betekenis aan te geven.

Stressvolle maatschappij

Sadeh1 begon met een harde knal, waarop vijf dansers ieder in hun eigen wereld hun eigen dansexpressie lieten zien. Dan in Sadeh3, waarin de zeventien dansers op bevel van één van hen verschillende formaties dansten: sneller, sneller, heftiger en sneller. Bijna als in een oververhitte, stressvolle maatschappij. Om dan weer in Sadeh4 de liefde uit te beelden, de gevechten en de mannen die via prachtige sprongen en draaien hun kunsten lieten zien in zwarte jurken, die aan Kylian deden denken.

Kwetsbaar?

Wat doet de man, in de latere Sadeh6-18, die aan de rand van het toneel in een onverstaanbare taal het verhaal vertelt van een onschuldige? Hij doet in een soort babytaal heel aandoenlijk en kwetsbaar zijn verhaal, maar welk verhaal? Het publiek  wordt door die kwetsbaarheid als het ware uitgenodigd om te reageren. We begrijpen hem niet, maar de kwetsbaarheid en liefde, net als een soort ongemakkelijkheid, voor de man komen als vanzelf naar boven. In Sadeh18 wordt de man weggeleid.

In Sadeh19 zie je de mannen dicht bij elkaar, er spreekt iets uit van saamhorigheid enliefde. De armen om elkaars schouders, prachtig, bijna melancholisch. Je voelt de tranen van compassie opkomen, niet in de laatste plaats door de meeslepende muziek. Dan krijsende meeuwen, vrouwengegil? Wat zijn dat voor geluiden? Het gaat door merg en been; een leeg toneel. Het is bijna angstaanjagend. Dan een danser die van achter de achterwand omhoog  komt en op deze muur klimt en springt. Dan komen één voor één  de dansers boven de achterwand van het toneel uit en klimmen op de rand. Ze staan en dan… een voor een vallen ze eraf, steeds meer en meer en weer op de muur en er weer af, springend, vliegend, vallend. Zo eindigt Sadeh21 en komen de dansers niet meer voor de muur; niet meer in de wereld waar we adembenemend naar hebben zitten kijken.

Wat een kunstenaars, wat een dansers, wat een choreograaf.
 

Achtergrondinformatie
 

Sadeh21
Sadeh21 is in 2011 in Israel in première gegaan. Sadeh betekent ‘veld’ in het Hebreeuws, maar kan ook  ‘licht’ speelveld zijn, vandaar 21 ernaast als tegenhanger van het lieflijke. Sadeh kan ook een veld zijn  van onderzoek en experiment. Of slagveld, wat de associatie achteraf oproept met de muur. De choreograaf, Ohad Naharin, vindt die verklaringen maar onzin en saai.  Volgens hem is de openheid van kijken de essentie van kijken naar (en het maken van) de voorstelling. Veel ontstaat in wisselwerking tussen hem en de dansers. Zo ziet hij dat het onmogelijke mogelijk is. Dus open en onbevangen blijven kijken naar wat er is, geeft de meeste kans op alles gewaarworden. Of zoals een Australische recensent verwoordde: “Every gesture  you have ever seen put together in a way you have never seen before”.
Dat Naharin er toch wel degelijk bedoelingen mee zal hebben gehad, is wel te verwachten want hij is uitgesproken over het Joods-Arabische conflict en heeft een keer een voorstelling geweigerd omdat hij religieuze delen had moeten weglaten. In het licht van vandaag, na de gebeurtenissen in Parijs, geeft dat een extra dimensie aan deze vernieuwer.

Sadeh21 is opgedragen aan Noah Ashkol, choreografe die i.s.m. Wachman een bewegingsnotatiesysteem heeft bedacht en ontwerpen dat heel minutieus bewegingen kan omschrijven zodat die reproduceerbaar zijn. Die methode is ook te gebruiken bij onderzoek naar diergedrag en zelfs bij vroege diagnose van autisme.
De kostuums van Sadeh21 zijn van de hand van Ariel Cohen en de belichting van ‘Bambi’, Aviona die sinds 1992 de vaste belichter is van Batsheva en ook belichter was bij Louis Armstong, Pink Floyd, Meatloaf en bij vele opera en dansvoorstellingen in binnen- en buitenland.

Batsheva
Modern dansgezelschap uit Tel Aviv, Israel, ooit opgericht  in 1964 door de dochter uit een bankiersfamilie, Batsheva de Rothschild. Zij zette zich min of meer af tegen de  welvarende levensstijl van haar overigens kunstminnende familie en ging voor het eerst in 1951 naar Israel om zich uiteindelijk daar te vestigen in 1962. In 1990 stelde zij Ohad Naharin aan als choreograaf van het gezelschap.

Ohad Naharin
Begon op zijn 22ste met dansen. Martha Graham (medeoprichter van Batsheva) zag zijn talent en nodigde hem uit voor haar opleiding in New York. Hij studeerde er bij meerdere choreografen en richtte een eigen gezelschap op. In 1990 keerde hij terug naar Israel om het roer over te nemen bij Bathseva. In zijn voorstellingen, zegt Naharin, maakt hij geen politieke statements: “Ik vind het heel saai om in mijn werk commentaar te geven op politieke zaken. Maar ik vind het geen probleem om erover te praten. De mensen in Israel kennen mijn opvattingen.”, zei hij tegen de Sydney Morning Herald in Australië. Hij vervolgt in dat interview: “ Het gelukkige bijproduct van het maken van een choreografie is dat je een tegenwicht biedt voor conventionele en conservatieve politieke ideeën en voor theorieën die nieuwe inzichten en vrij denken blokkeren.” Een gedachte die waardevol is in de huidige wereld die vraagt om nieuwe inzichten en vrij denken.