Ze zijn niet meer weg te denken uit dans- en sportstudio’s: spiegels. Want spiegels helpen ons om te leren en om betere dansers te worden… toch? Sally Radell, hoogleraar dans- en bewegingsstudies aan Emory University in Atlanta, ziet het anders: ‘’’Hoe meer onderzoek ik hiernaar doe, hoe meer het tegendeel blijkt.’’

Negatief fysiek zelfbeeld

Radell’s meest recente studie focust zich op het fysieke zelfbeeld van klassieke balletstudenten. Daarvoor maakte de hoogleraar dans- en bewegingsstudies een vergelijking tussen twee groepen dansers: vrouwelijke studenten van een beginnend niveau en vrouwelijke studenten van een gevorderd niveau. Wat blijkt? Over een periode van veertien weken maakten de spiegels de beginnende dansleerlingen weliswaar zelfbewuster, maar tegelijkertijd ook (onnodig) kritisch. Zo vergeleken de dansleerlingen zich voortdurend met andere dansers in de klas. De gevorderde leerlingen gingen juist op zoek naar manieren om de spiegel te ontwijken. Van hun fysieke zelfbeeld was door de spiegels weinig positiefs overgebleven. Dit is zorgwekkend volgens Radell: ‘’Als een danser een slecht lichaamsbeeld heeft, is het psychologisch schadelijk. Het beïnvloedt je vermogen om te presenteren in de dansles. Voel je je slecht  over hoe je eruit ziet, dan is het moeilijker om je uiterste best te blijven doen. Je wilt tenslotte niet opvallen.’’

Spiegels vertragen het leerproces

Eerdere studies van Radell tonen aan dat spiegels, naast een negatief effect op iemands zelfbeeld, ook het leerproces van dansers niet bevorderen.  Door spiegels weg te laten, zo constateerde Radell, gingen dansstudenten tijdens het leren van een langzame adagio-oefening zonder spiegel technisch verder vooruit dan de studenten die mét spiegels oefenden. Waarom? De studenten waren niet bezig met naar zichzelf te staren, maar met het echt voelen van de bewegingen. Dit houdt ook verband met proprioceptie: het vermogen van een danser om te voelen waar het lichaam zich in de ruimte bevindt en wat het doet. Als een danser visueel afhankelijk wordt van een spiegel, leert die niet te vertrouwen op de andere zintuigen. Goede proprioceptie is essentieel voor het optreden waarbij de danser niet op spiegels kan terugvallen. Dus vervolgde Radell haar onderzoek met het verwijderen van de spiegels uit de dansles. Wat bleek:

-          De dansstudenten onthouden de danspassen beter
-          De dansstudenten focussen zich, in plaats van op specifieke lichaamsdelen en losse posities, op de verbindingen tussen bewegingen
-          De dansstudenten bekritiseren zichzelf minder en worden expressiever
-          De techniek van de dansstudenten verbetert

Spiegels als hulpmiddel

Natuurlijk kunnen spiegels ook een positief effect hebben, stelt Radell. Voor veel (beginnende) dansers draagt een spiegel bij aan de verwezenlijking van een droom. ‘’Leerlingen die altijd al ballet hebben willen dansen, vinden zichzelf nu in de positie dat zij dit kunnen. Dat geeft een enorme boost aan het zelfvertrouwen!’’. Daarnaast geeft Radell aan dat het als dansdocent handig kan zijn om door middel van spiegels een leerling visueel te laten zien wanneer een bepaalde houding of beweging niet klopt, ‘’maar alleen als ‘laatste’ oplossing’’.
 
Radell’s advies? ‘’Wees heel bewust wanneer je een spiegel gebruikt in de dansles. Soms kan het behulpzaam zijn, maar vaak is het beter om gewoon zélf fysiek te voelen en te ervaren wat dans met je doet.’’

Momenteel bestudeert Radell ook hoe spiegels moderne dansstudenten beïnvloeden. Wanneer dit onderzoek wordt gepubliceerd is tot nog onbekend.