In oktober 2017 was het tijd voor een feestje. Want het moderne dansgezelschap voor een jong publiek Project Sally bestaat tien jaar. Er lang bij stilstaan ligt niet in de aard van choreograaf en artistiek leider Stefan Ernst. Het is dan ook geen verrassing dat een maand later hun nieuwe voorstelling HeartBeat alweer op de planken stond.

Een uitstapje maken of een plotselinge sprong voorwaarts. Dat is wat de Engelsen bedoelen met ‘sally’. ‘I sallied forth into the woods’ is een grappige manier om te zeggen dat je op avontuur gaat. Oud-schoolvrienden Stefan Ernst, Ronald Wintjens en Caroline Ribbers deden precies dat. Tien jaar geleden besloten ze Project Sally op te richten. Een collectief waarbinnen ze alle drie zelf hun eigen voorstellingen en educatieve projecten konden opzetten. Voor ondernemers Ernst en Wintjens bleek het geen eendagsvlieg. Het groeide uit tot een belangrijk gezelschap
voor jong, jongeren en volwassenen jong van hart. ‘Lange tijd werkten we onder de radar.’ Even twijfelt Ernst, die regelmatig met buitenlandse
dansers en choreografen werkt, of dat wel een bestaande Nederlandse uitdrukking is. ‘We hadden geen studio, geen eigen kantoor. Alleen een postbus in Den Bosch. Mensen kenden Project Sally, maar we waren geen hype. Een geluk, want makers die snel rijzen, maken ook vaak een snelle afdaling. We hebben onze tijd kunnen nemen om te groeien.’ Maar vier jaar geleden besloten ze toch om de stoute schoenen aan te trekken. Ze waagden de grote sprong naar structurele ondersteuning van Fonds Podiumkunsten in een tijd dat anderen die steun verloren. En
het lukte. Datzelfde jaar nog vertrokken ze naar hun nieuwe onderkomen: de industriële studio’s van AINSI in Maastricht.

Interactiemomenten

Het was een mijlpaal die gevoelsmatig niet gelijk tot hen doordrong. Maar op 21 oktober stond Theater aan het Vrijthof in Maastricht in het teken van hun jubileum. Met een solo die choreografe Krisztina de Châtel speciaal voor hen maakte, werken uit de afgelopen tien jaar en een XL-versie van Revolt, konden ze er zelf ook niet meer omheen. ‘Het vieren van ons tienjarig bestaan was een mega reality check. “Jezus Ronald, dit hebben we gewoon met z’n tweeën gedaan! Besef je dat wel”, zei ik. Nou ja, dat deden we niet echt dus.’ Een hoogtepunt was het absoluut.
Net zoals de grote verhuizing naar Maastricht. Toch is er voor Ernst iets dat het allemaal overstijgt. ‘Het zit ‘m in de kleine dingen. In de interactiemomenten. Laatst waren we in Rotterdam, na afloop van de voorstelling zat ik met een collega na te praten. Ik voelde drie jongens achter me. Ze waren denk ik 18 of 19. Toen ik vroeg wat ze van de voorstelling vonden, zei een van hen: “Ik weet eigenlijk niet wat ik moet zeggen, maar ik voel het gewoon hier.”’ Terwijl Ernst dit vertelt, legt hij zijn handen net onder zijn borstbeen. ‘Dat vind ik het mooiste compliment, omdat het ze heeft geraakt. Volwassenen kennen de regels van het theater. Ook al hebben ze niet genoten van een voorstelling,
dan is er nog tachtig procent kans dat ze opstaan om te klappen. No way dat dit bij een jong publiek gebeurt. Ze zijn een medespeler in je voorstelling. Als je ze meekrijgt, is dat een geweldige ervaring. Als je ze stil krijgt, is het een groot compliment. Dat er een golf van energie door hen heen gaat, dat er wordt gelachen, of dat kinderen fysiek meebewegen. Je voelt de wisselwerking.’

Maatschappelijke thema's

Met in 2016 al 140 voorstellingen en 4 producties, lijken ze iets goed te doen. ‘Gelukkig hebben we iets opgebouwd waar vraag naar is’, zegt Stefan Ernst glimlachend. We hebben de overtuiging dat je de danstaal niet moet aanpassen aan een jong publiek. Je moet het fysiek technische danserslichaam met al zijn mogelijkheden inzetten. Dat is voor kinderen juíst interessant. Niet tekst of spel laten spreken, maar het lichaam. We proberen altijd autonome werelden te creëren met regie, decor en zelf gecomponeerde muziek.’ Deze virtuoze en abstracte
vorm onderscheidt Project Sally van andere gezelschappen voor een jong publiek. Ook de maatschappelijke thema’s zijn opmerkelijk. ‘Revolt (14+) gaat bijvoorbeeld over hoe de wereld nu is; de situatie, de opstand, het opkomen voor elkaar en je verzetten tegen wat er gebeurt. Waarschijnlijk is dat ook de reden dat we soms in het theaterprogramma voor volwassenen terechtkomen.’ De grootste groep van hun bezoekers bestaat uit basisschool- en middelbare schoolklassen. Scholen willen hun leerlingen op speelse en creatieve wijze laten leren. Voor deze kijker is een voorstelling alleen niet voldoende, vertelt Ernst. ‘We hebben een educatief programma ontwikkeld om kinderen meer handvatten te geven om naar dans te kijken. Ik vind het echt onzin als ze zeggen dat ze het niet snappen. Dan vraag ik door. Maar meer nog om meningen uit ze te krijgen. We willen dat ze zich kunnen uitdrukken en verwoorden wat ze hebben gezien. Een voorstelling moet zo een meerwaarde krijgen. En omdat we vinden dat dans toegankelijk moet zijn voor iedereen heeft Project Sally ook een programma waarmee het naar de scholen toe gaat.’

Zoeken naar jezelf

Op dit moment staat de nieuwe schoolvoorstelling, of beter gezegd dansconcert HeartBeat op de planken. Het is een samenwerking met philharmonie zuidnederland, dat hoogstaande klassieke concerten geeft. ‘Het gaat over een jongen die wel een hart heeft, maar dat niet klopt. Het lukt niet om contact te maken met zijn ‘ik’. Naarmate de voorstelling vordert, begint zijn hart steeds meer te kloppen, totdat hij aan het einde zijn eigen heartbeat heeft gevonden. Dat is precies waar deze kinderen tussen de tien en twaalf jaar mee bezig zijn. Op zoek zijn naar jezelf, of voor iets uit durven komen.’ Het toneelbeeld mocht vooral niet statisch worden en vooral niet het standaard plaatje. ‘Het moest anders worden dan dansers voor en orkest achter. Het is groots. Ik heb in totaal tegen de vijftig dansers voor mijn neus. Want hoe muzikanten met hun instrument werken, is ook beweging. Soms gaat het orkest als een zee heen en weer, ze lopen patronen, of ik vergroot hun bewegingen uit.’ In de voorstelling is klassieke, traditionele muziek verwerkt zoals Bachs Brandenburgse Concerten en werk van Beethoven. Ook hedendaagse klassieke muziek van Vanessa Lann is te horen. Dat lijkt een brug te ver voor de jonge kijker. Project Sally lost dit op met de poëtische rap van aanstormend woordkunstenaar Dichter. ‘Dat spreekt de doelgroep aan en maakt het spannend. Hij verbindt de dingen. Zijn woorden lopen als rode draad door het verhaal. De combinatie van klassieke muziek, spoken word en moderne dans werkt. We wilden hen laten swingen als bij een concert. En dat is gelukt. Zodra de laatste noot is gespeeld, barst er een bom van energie.’

Stefan Ernst 

Stefan Ernst (41) is choreograaf en artistiek leider van Project Sally. Hij groeide op in ‘s Hertogenbosch, waarna ook hij zich inschreef bij de
Fontys Dansacademie. En ondanks dat ze drie jaar scheelden, kwamen ze bij elkaar in de klas. Ernst was danser bij Introdans en Conny
Janssen Danst en choreografeerde voor onder andere Productiehuis Brabant, Danshuis Station Zuid en het Saarländisches Staatstheater in
Duitsland.

Ronald Wintjens

Ronald Wintjens (44) is choreograaf en algemeen directeur van Project Sally. Hij groeide op in een dorpje vlakbij Maastricht, waarna hij ging studeren aan de Fontys Dansacademie (toen nog Dansacademie Brabant) in Tilburg. Hij danste bij Galili Dance en maakte werk voor Conny Janssen Danst, Galili Dance en Dansgroep Amsterdam. Daarnaast was hij assistent choreograaf, repetitor encoach.