Wat is kunst waard? Die vraag stelde Katja Heitmann zichzelf toen ze, vers afgestudeerd van de choreografie-opleiding in Tilburg, zich beraadde op haar toekomst. Ook al was ze genomineerd voor meerdere prijzen, hoe ze het komende jaar zou doorkomen was nog totaal onduidelijk. Er waren geen voorzieningen meer voor jong talent en een onbekende theatermaker krijgt nauwelijks aansluiting tot theaters en festivals. Maar Katja wilde doen waar ze voor was opgeleid: maken en spelen.

Dit inspireerde haar, samen met muzikant/producent Sander van der Schaaf  tot het maken van ‘kraud-fun-ding’; een voorstelling waarin het publiek bepaalt wat er gebeurt. Sterker nog, ze krijgen geld toe van de artiesten. Eenmaal binnen veranderen de artiesten, uitzinnig uitgedost in goud, zilver en glitter, in levende standbeelden. Het publiek moet bijdragen, dan pas begint de show.

Dansfestivals

Met deze voorstelling gingen Katja en Sander de ‘vrije markt’ op. Een aantal zomerfestivals, maar ook minder voor de hand liggende plekken zoals de Eindhovense Koninginnedag, de Nijmeegse Vierdaagsefeesten en de Tilburgse Kermis. Vaak zonder gegarandeerde vergoeding probeerden ze van de giften van toeschouwers de zomer van 2013 te overleven.

Om dit project werkelijkheid te laten worden was er een tent nodig, decor, kostuums en een aanhangwagen om het geheel in te vervoeren. Daarnaast een enorme tijdsinvestering in mails, telefoontjes en planschrijven om programmeurs en opdrachtgevers te overtuigen. En niet te vergeten natuurlijk de voorstelling zelf, die bedacht, gerepeteerd en geproduceerd moest worden. Katja en Sander zijn in oktober 2012 begonnen met concepten voor de grote zomerfestivals en het aanschrijven van mogelijke partners. Vanaf februari tot en met september zijn zij praktisch fulltime met de productie bezig geweest.

Talloze bezoekers

Zonder subsidies, zonder coproducenten als festivals of theaters, met keihard werken en alleen een opdracht van het fonds Tilburg voor Cultuur op zak, is het gelukt om afgelopen zomer in 48 speeldagen en 321 voorstellingen meer dan 9000 bezoekers te trekken. Katja: “We waren zelf ook erg verbaasd toen we de publieksaantallen optelden. Onze bedoeling was wel om zoveel mogelijk mensen te bereiken, maar zóveel hadden we niet verwacht”.

Het publiek heeft zeker bijgedragen, maar de context blijkt enorm belangrijk voor de hoogte van die bijdrage. Die juiste context vonden Katja en Sander vooral op theaterfestivals als Boulevard en Spoffin in Amersfoort. Op de minder conventionele plekken was dat veel moeilijker. Katja: “We kregen opvallend vaak de vraag wat het ‘goede doel’ dan was.” Sander: “Ook al hebben we qua publiek het equivalent van 13 uitverkochte schouwburgzalen bereikt, financieel staat dat helaas in geen verhouding tot het werk en de voorbereidingstijd. Mensen gaan er van uit dat je al betaald wordt: door festivals of door subsidies. Ze zijn vaak heel verrast als dat niet zo blijkt te zijn.”

Tilburg voor Cultuur

Kraud-fun-ding had niet tot stand kunnen komen zonder een opdracht van het fonds Tilburg voor Cultuur. De voorstelling heeft 14 dagen in Tilburg gespeeld, met speciale muntstickers, om zo promotie te maken voor het fonds. De voorstelling bereikte in Tilburg zo’n 1200 bezoekers, waaronder bij Museum de Pont, op de Meimarkt, de Dansnacht, Festival Mundial en op de Tilburgse Kermis.

Hoewel het moeilijkst om publiek te trekken, waren de onconventionele plekken zoals de Tilburgse Kermis wel de meest verrassende en leerzame plekken om te spelen. Katja: “De reacties waren heel puur. Op de Tilburgse Kermis hadden we op een gegeven moment drie bouwvakkers binnen met bierblikken in de hand. Ze stelden zich aanvankelijk heel sceptisch op, maar ze gingen uiteindelijk helemaal mee. Na afloop wilden ze zelfs met me op de foto. Ook was er een jonge hiphopper die spontaan mee ging rappen”. Sander: “Heel bijzonder was een oudere vrouw die eerst bij haar man geld moest vragen om naar de voorstelling te kunnen. Hij wilde niet mee, maar zij stond ongelofelijk te genieten. Heel ontroerend!”.

Internationaal

Het project is vooral een enorm leertraject geweest. De voorstelling heeft zich door het vele spelen enorm ontwikkeld en is in kwaliteit sterk gegroeid. Ook het productionele traject: de organisatie, de verkoop, de promotie is heel leerzaam geweest. Sander: “We hebben echt geleerd hoe belangrijk een goede context is, wáár je staat en hoe je wordt aangekondigd”. Katja: “Niet iedereen krijgt de ironie en het commentaar mee, die mensen beleven gewoon een leuke voorstelling. Gelukkig waren er op iedere plek wel een paar mensen die begrepen waar we het over hadden. Dat leverde heel interessante discussies op”.

Kraud-fun-ding gaat volgende zomer naar het buitenland. Katja is ondertussen bezig met twee nieuwe projecten. Tijdens One Night Dance van Dansateliers in Rotterdam presenteert ze een experimenteel stuk met slapkoorddanseres Melanie Hagedorn. Ook voorzag ze het muziekstuk ZOKAHO van de Tilburgse componist Jo Storck van een choreografie. Deze kleine performances zijn onderdeel van een doorlopend artistiek onderzoek naar façades, echtheid en perceptie. De bedoeling is dat hier een langer durende voorstelling of theaterroute uit ontstaat. Ondanks het publieke succes van kraud-fun-ding is dat alles behalve gemakkelijk. Katja en Sander zijn nog hard op zoek naar een plek waar vanuit ze verder kunnen creëren, presenteren en ondernemen.

Door: Sander van der Schaaf