Vier dansers balancerend op wiebelige houten objecten. Er is geen muziek, maar er klinken gezongen woorden die teweeggebracht worden door hun bewegingen. De woorden verschijnen tegelijkertijd op een scherm op het achterdoek. Wat zien we hier en wat is het doel?

In december 2013 vond in het Paard van Troje in Den Haag een bijzondere performance plaats waarin dansers een cruciale rol speelden. Dansers toonden voor een onderwijspubliek hoe je kunt leren met je lichaam als interface. De performance was onderdeel van de technologie-talkshow Tek Tok waarin de invloed van technologie op het onderwijs besproken werd.

Leren met je lichaam

Bewegen terwijl je leert is niets nieuws: basisscholen passen dit idee toe omdat aangenomen wordt dat de stof dan beter blijft hangen. Het principe wordt ‘embodied learning’ genoemd. Kennisnet (expertisecentrum voor onderwijs & ict) en Waag society (institute for art, science & technology) onderzoeken hoe beweging ingezet kan worden om te leren. Kunstenares Marloeke van der Vlugt gebruikt bijvoorbeeld multimedia in haar ontwerpen en werkt vaak met dansers. Zij ontwikkelde een interactieve installatie met houten balanceerblokken in de vorm van trappen. In Den Haag lieten vier dansers hiermee zien hoe je via ‘embodied learning’ kunt werken aan vaardigheden als samenwerken en communiceren.

Balans

Marloeke: “De installatie daagt de dansers uit om tot een nieuwe bewegingstaal te komen. Sensoren in de trappen zorgen ervoor dat elke stand van de trap een bepaald woord toont en ten gehore brengt. De dansers ervaren balans en disbalans en besturen hun eigen trap zelf, zonder tussenkomst van een technicus. Het uiteindelijke doel van de installatie is deze toe te passen in het onderwijs en te tonen hoe je met bewegingen bijvoorbeeld kunt leren samenwerken.”

Speeltuin voor de dansers

Marloeke benaderde twee dansers en twee danseressen met verschillende achtergronden en een eigen bewegingstaal. Gezamenlijk gingen zij aan de slag met de performance. De trappen bleken flink uit te nodigen tot experimenteren, wat veel materiaal voor het stuk opleverde. Ook werd direct duidelijk wat een danser er individueel op kon uitvoeren en waar hulp van een ander nodig was. “De trappen wekten veel nieuwsgierigheid op, bij onze eerste repetities was het net een speeltuin. We hebben gepuzzeld wat we ermee konden en hebben van alles geëxperimenteerd. Het was ook wel spannend, want het duurt even voordat je door hebt hoe de trap reageert,” aldus Niels Weijer, één van de dansers.

Verhaal vertellen voor het publiek

Op de vraag naar de vergelijking met een ‘gewone’ dansvoorstelling antwoordt Niels na een korte denkpauze: “Wat overeenkomt is dat je een idee overbrengt op het publiek en hen stap voor stap meeneemt in een concept. Het verschil is dat het bij deze performance helemaal draait om interactie met de trap, in gewone dansvoorstellingen hebben objecten meestal niet zo’n belangrijke rol.”

Concentratie

De performance vraagt van de dansers veel concentratie en balans en dat ze zich vertrouwd voelen met de trap. Naast de individuele interactie met de trap vormen zij met z’n allen een complex geheel waarbij gezamenlijk door het aannemen van specifieke posities een zin van losse woorden gebouwd moest worden. Niels: “Niet zozeer het vinden van de juiste positie op de trap maar het aanhouden ervan is de uitdaging.”

Samen meer dan alleen

Hij vindt het deel waarbij alle dansers één trap beklimmen het mooiste deel. “Alleen samen kun je de uiterste positie op de trap bereiken, alleen lukt dat nooit gezien de balans in de trap.” Bedenkster Marloeke noemt dit deel ook als één van haar favoriete momenten: “We hebben uitgezocht hoe er vier mensen op de trap pasten en dit laat ik in de performance samenvallen met het woord ‘interactie’.”

Zelf uitproberen

Na afloop stonden de trappen in de lobby van het Paard. De reacties van het publiek waren positief; mensen vonden het interessant de trappen zelf uit te proberen. Marloeke: “Ik zou dit project graag doorzetten en hier een voorstelling van maken. De trappen zijn gemaakt om op te bewegen en ze kunnen als instrument gebruikt worden. Ze dagen ons uit om echt te ontdekken met behulp van je lichaam.”

Door: Patricia van der Linden