The Contemporary Performance Think Tank, een Amerikaanse groep van onderzoekers en schrijvers in de uitvoerende kunsten publiceerde eind 2017 een uiteenzetting waarin zij een schets maakten van vijf opkomende trends in hedendaagse dans en theater. Deze trends geven ons een kijkje in de (nabije) toekomst van hoe de kunsten zich naar verwachting gaan ontwikkelen.

Hedendaagse choreografie

De nieuwste trend die wordt besproken is die van hedendaagse choreografie. Het draait hier niet om choreografie in de traditionele zin van het woord: het vastleggen van dansbewegingen. Met hedendaagse choreografie bedoelt men een specifiek discipline, ook wel experimentele- of conceptuele dans genoemd.

Hedendaagse choreografische kunstenaars werken binnen het bestaande repertoire van dansstijlen, vormen en bewegingen, maar zijn vooral bezig met het stellen van vragen over wat dans is of kan zijn. Zij werken met een vrij filosofische insteek in dans en beweging in de breedste zin van het woord. Choreografie is dan, buiten de technische definitie van ‘het maken van dans’ om, een belichaming van het denken. Vaak werken zij samen met artiesten uit andere disciplines. Deze saamhorigheid is ook terug te vinden in de wisselwerking die plaatsvindt tussen dansers en publiek. Faye Driscoll, Bessie Award-winning choreograaf en regisseur vertelt: ‘’Wij zouden hier niet zijn als jij er niet was en jij zou hier niet zijn als wij er niet waren.’’ Driscoll en vele andere hedendaagse choreografische kunstenaars tasten grenzen af bij de uitvoerder en de toeschouwer. Zo wordt de gemeenschappelijke ruimte en gedeelde identiteit onderzocht.

Mixed reality performance

Computers, laptops, tablets en smartphones domineren ons dagelijks leven en zijn niet meer weg te denken uit de hedendaagse maatschappij. Het is dan ook niet gek dat deze technologie de theaters binnendringt. Binnen dans zien we dit in de nieuwe trend van mixed reality perfomance, waar de grens tussen realiteit en de virtuele wereld wordt opgezocht. Dans- en theatermakers onderzoeken de nieuwe vormen die een stuk?kan aannemen door het volledig te laten draaien op hightech middelen. De traditionele scheiding tussen danser en publiek wordt verbroken, waarbij de touwtjes volledig in handen van het publiek komen te liggen door middel van iPhones, tablets en virtual reality-sets. Het publiek bepaalt de muziek en de vorm. Kortom: zij bepalen de inhoud.

Performance cabaret

Performance cabaret brengt hoge en lage cultuur bij elkaar in een samensmelting van musical, cabaret, komedie, travestie, burlesque en andere uitvoerende kunsten waaronder dans. Het idee achter performance cabaret is hedendaagse sociale kritiek, activisme en identiteitspolitiek te verpakken in een humoristische pop cultuur performance. Het zijn veelal voorstellingen die inspelen op de (nabije) omgeving met een directe betrokkenheid met het publiek. Oorspronkelijk komt het performance cabaret uit de nacht-, comedy- en muziekscène. Deze brede herkomst maakt het een toegankelijke vorm van theater voor onze diverse en multiculturele samenleving.

Immersive theatre

Immersive theatre is een uitvoeringsvorm die het belang van ruimte benadrukt. Het creëren van tastbare omgevingen die zich focussen op de persoonlijke, individuele publiekservaring staat centraal. Deze vorm van theater maken is twee decennia geleden ontstaan en vandaag de dag veel voorkomend, wat te weerspiegelen is aan de grotere behoefte naar intiem contact en sensatie van het hedendaagse publiek. Zij willen niet meer in een traditioneel theater plaatsnemen en weten wat er komt. Felix Barrett, artistiek directeur van theatergezelschap PunchDrunk, vertelt over zijn gezelschap: ‘’Ik wil producties creëren waarin het publiek mentaal aanwezig is, zodat zij gedreven worden door een onderbuik gevoel en instinctief keuzes maken. Ik wil voorstellingen maken die je nog bij blijven, lang nadat je het theater hebt verlaten.’’ Makers van immersive theatre creëren veelal locatie specifieke producties in magazijnen, ziekenhuizen of nachtclubs en besteden daarbij veel aandacht aan de tastbare details van de omgeving.

Social practice

"Het publiek heeft een vorm en elke vorm kan kunst zijn." Vertelt hedendaags kunstenaar Paul Ramirez Jonas over Social Practice: ook wel sociaal geëngageerde kunst genoemd. Dit zijn (kunst)werken die gebruik maken van ons als mens. Van de taal die we spreken, van de tijd waarin en waarmee we leven en de ruimte waarin we ons bevinden. Het zijn kunstwerken die niet alleen invloed hebben op de direct betrokkenen, het veranderd voornamelijk de wereld van degene die zich niet bewust zijn van het werk. Het doorbreekt patronen van onze menselijke gewoontes, zonder dat we dit direct door hebben. Sociaal geëngageerde kunst verandert letterlijk te de wereld, maar krijgt niet zoveel aandacht als de wat traditionelere vormen van kunst. Dit is misschien te wijden aan complexiteit van het vastleggen van deze werken, het speelt zich immers om ons heen af en niet in een theater. Toch wordt sociaal geëngageerde kunst als een van de meest veelbelovende opkomende trends in hedendaagse dans gezien.

Benieuwd naar de hele publicatie van The Contemporary Performance Think Tank? Je vind deze hier.