Nautural  – Jefta Tanate en Aida Guirro Salinas / Generale Oost
Gezien: 21 april 2017 in Theater Kikker Utrecht, als onderdeel van Moving Futures. Nautural is niet meer te zien; de laatste editie van het Moving Futures 2017 vindt op 19 en 20 mei plaats op diverse locaties in Zwolle - Speellijst

Ze kunnen niet zonder elkaar maar willen ook vrij zijn: dansers Jefta Tanate en Aida Guirro Salinas onderzoeken de evolutie en de intra-actie* tussen mensen in de fysieke en humoristische voorstelling Nautural. Een complexe laag verhuld in eenvoud maakt Nautural een verfijnde choreografie.  

Nautural: een neologisme. Een samenvoeging van natural (natuurlijk) en nautical (nautisch).  Een treffende titel voor een dansvoorstelling die zowel de waterige oorsprong van de mens verbeeldt (landdieren zijn allemaal vissen op pootjes) als de natuurlijke aard van de mens: altijd verweven en in intra-actie met anderen. En daar komt een stukje kwantummechanica om de hoek kijken.

De vierbenige mens

Volgens de oude Grieken waren we ooit voorzien van vier benen, vier armen en een hoofd met twee gezichten. Een machtige constructie, die de goden serieus onrustig maakte. Zeus splitste dit wezen met zijn machtige bliksem. In iedereen zat nu een intens gevoel van incompleetheid gebakken; sindsdien zijn we gedoemd tot het vinden van die verloren helft. Dansers Tanate en Guirro Salinas kunnen niet zonder maar ook niet met elkaar. Hun bewegingen ontstaan alleen in contact, dat tegelijkertijd zoveel mogelijk vermeden wordt. Acrobatiek, capoeira, en mime voeren de boventoon. Ze sleuren elkaar mee, stoten elkaar af. Alle mogelijke permutaties van tandemdansen onderzoeken ze intens fysiek en tegelijkertijd met humor. De toeschouwers lachen om hun onmogelijke, vierbenige, dierlijke bewegingen.

Van vis tot individu

De evolutionaire beweging, van het water naar het land, laten Tanate en Guirro Salinas zien op een simpele en doeltreffende manier. Alleen een voetlicht op het toneel, met warm geel filter. Een zwarte dansvloer. Geen muziek, alleen de klappende, ruwe geluiden van hun spartelende lichamen, gekleed in alledaagse spijkerbroek met shirt. Hun adem, die steeds sneller wordt, begeleidt ritmisch hun steeds groter wordende bewegingen. Ze gebruiken elkaar als glijbaan, springstok, rustplaats. Opeens gaan de zaallichten volledig aan en staan ze op. Wankelend als babyhertjes tasten ze de omgeving af, en elkaar. Wie is er het stabielst? Erg spannend, zo’n grote stap naar individualiteit.

Al gauw hervinden ze elkaar en staan ze samen sterker. Langzaam ontdekken ze hun eigenheid, hun persoonlijke ritme. Soepel en subtiel zien we nu twee afzonderlijke mensen, twee individuen, die toch samen een eenheid vormen. Bijna vergat ik de fysieke ongelijkheid. Guirro Salinas is een kleine vrouw, Tanate een grotere, atletisch gebouwde man. Maar wanneer Tanate zijn vrouwelijke partner als glijbaan gebruikt en haar daarbij compleet bedekt, bekruipt me een onbehaaglijk gevoel.

Intra-actie: mens als verstrengelde deeltjes

De intra-actie tussen de dansers in Nautural doet denken aan het sleutelconcept ‘verstrengeling’ uit de kwantummechanica. Twee deeltjes die ooit één waren, zullen altijd een relatie hebben, ook al bevinden ze zich vele kilometers uit elkaar. Als de een beweegt, zal de ander dat ook doen. Tanate en Guirro Salinas zijn net zo verstrengend als kwantumdeeltjes. Dat maakt Nautural een ogenschijnlijk simpele voorstelling met een complexe, diepere laag. Speels, toegankelijk, en toch diepgaand. Ontzettend knap.

*Intra-actie is een term van feministisch filosofe Karen Barad en wordt beschreven in haar boek Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning (2007).

NB: Deze review kwam tot stand in samenwerking met mijn goede vriendin Isabella Pinto.