Donderdag 2 april ging in het Chassé Theater in Breda de nieuwe voorstelling van Andrea Leine en Harijono Roebana in première: Smell of Bliss. Na samenwerkingen met onder andere Lavinia Meijer, Claron McFadden en Matthias Kadar, betreedt nu violiste Liza Ferschtman het toneel. Ze speelt behalve composities van Bach, Paganini, Bartók en Isaye ook nieuw gecomponeerde muziek van de Indonesische componist Iwan Gunawa. Samen met Liza verkennen de dansers welke emotie muziek in hen oproept.

Laat de voorstelling maar beginnen

Een half uur voor de dansvoorstelling is er een inleiding waar een klein aantal mensen op af komen. Op het podium zijn de dansers zich aan het opwarmen. Danseres Swantje, repetitor voor Smell of Bliss, stelt zichzelf voor en nodigt ons uit dichterbij te komen zitten. Ze wil contact maken, maar iedereen blijft op zijn plek zitten. Dit is een hele andere beleving dan bij Theriak, toen het publiek zelfs op het toneel mocht komen zitten – en danser Tim Persent gedurende de dansvoorstelling zo nu en dan op de stoel naast mij uitrustte.

Leine en Roebana staan bekend om hun samenwerking met muzikanten. Daarom gaat Swantje eerst het gesprek aan met violiste Liza Ferschtman. Aan het enthousiasme van Swantje zal het niet liggen, maar het interview komt te ingestudeerd over. In plaats van dat de vragen uit het publiek komen, zijn ze voorbereid. Het voelt alsof de twee vooral tegen zichzelf aan het praten zijn en niet tegen ons. Daarna neemt Andrea Leine het over, maar hoe geniaal zij ook is als choreografe, een goede presentatrice is ze niet. Haar zinnen haperen en het gesprek met componist Iwan Gunawan mist nog meer spontaniteit.

Ik kijk liever naar de dansers, naar hoe Heather Ware zich voorbereid op de voorstelling. Ondanks dat iedereen in de zaal haar kan zien, voelen haar bewegingen niet aan als een optreden, maar behouden ze hun intimiteit. Opwarmingsoefeningen vermengen zich met dans en een onderonsje wanneer ze een collega liefdevol omhelst. Dit is de authenticiteit waar ik van houd en waarom ik fan ben van LeineRoebana. De interviews kunnen me gestolen worden, laat die voorstelling maar beginnen.

"Onze boom"

Het decor bestaat uit een grote zwevende boom die eruitziet als een IKEA bouwpakket. De onderdelen zijn genummerd zodat ze goed op elkaar aansluiten - G8 met G8 - maar hier en daar ontbreekt een stuk. Door deze fragmentatie lijkt de stam op een wervelkolom en de takken op ledematen.

Is de boom het skelet van de dansvoorstelling? Staat de fragmentatie symbool voor de structuur van Smell of Bliss, dat eveneens gefragmenteerd aandoet? Doordat de choreografie aan een verhaallijn ontbreekt, zijn de overgangen veelaal onverwacht en abrupt. Vooral in de eerste helft volgen dans, muziek en monoloog elkaar in hoop tempo op. Toch voelt de voorstelling aan als een organisch geheel, net zoals de boom. Hetzelfde geldt voor de dansfrases zelf. Gevoelige vloeiende lijnen worden plotseling onderbroken door komische schurkende bewegingen.

Of staat de boom voor maatschappelijke kritiek? Kritiek op de moderne wereld van wetenschap en technologische vooruitgang. Ongebruikelijk voor LeineRoebana wordt in Smell of Bliss de confrontatie aangegaan tussen live muziek en elektronische muziek uit een ‘doosje’. Door het contrast lijkt de speakerbox zo nietig, zo’n onbenullig ding. Toch is het niet meer uit ons leven weg te denken. Een viool horen we daarentegen bijna nooit meer, al helemaal niet live. Gelukkig nu wel!

Bezieling

In het programmaboekje van Smell of Bliss lees ik dat voor LeineRoebana structuur noodzakelijk is. Dat bij hen de structuur van de dans zichtbaar is, dat deze houvast geeft. Ook zorgt structuur voor creativiteit wanneer die de danser ontglipt en deze in het moment een keuze moet maken. Ja! Dit is de spontaniteit waarvan de dansvoorstelling – in tegenstelling tot de inleiding – wel van doordrongen is. Doordat de structuur van voorstellingen van LeineRoebana ruimte biedt voor kortstondige improvisatie vanwege de interactie met de muzikant, zijn de dansers ongeëvenaard alert en zijn hun bewegingen persoonlijk gemotiveerd. Deze authenticiteit en bezieling voel je als publiek. Ik zit op het puntje van mijn stoel.

Tegen het einde van de voorstellingen worden de scènes langer en zijn alleen nog de beste dansers op het toneel: Tim Persent, Heather Ware en Uri Eugenio. Voorheen was ik overprikkeld, nu is er rust en geniet ik volkomen van mijn favorieten. Met een knipoog, een glimlach en een kus gaan ze een uitputtingsrace aan. “What is love?” vragen ze ons. Frases herhalen zich en worden vervormd. Steeds vaker bewegen ze naar de grond of zakken ze in elkaar.

Tim en Heather zijn een van de redenen dat ik nooit een voorstelling van LeineRoebana wil missen. Dinsdag 15 april viert Tim zijn 50ste verjaardag, maar zijn leeftijd is absoluut niet aan hem te zien. Als hij danst is hij jong en tijdloos. Toch valt mijn oog vanavond vooral op Uri. “I don’t know what to do with the rest of the evening, if you have any suggestions, let me know!” Als laatste blijft hij over, blijft hij staande. Terecht. Als ster van de show sluit hij de voorstelling. Wow, wat kan deze man mooi dansen.

Staande ovaties

Alsof het publiek in de startblokken klaarstond. Zodra het moment om te applaudisseren daar is staat men op uit hun stoel en klapt en joelt luid – extra luid voor Uri. Nog nooit heb ik zo’n enthousiasme meegemaakt. Mocht iemand anders zich net zoals ik hebben geërgerd aan de inleiding, dan hebben we het LeineRoebana inmiddels ruimschoots vergeven.

Smell of Bliss is in Nederland nog tot en met 16 mei te zien. Kijk hier voor het volledige programma.