Kazuo Ohno, medeoprichter van de Japanse danstheatervorm Butoh, gaf zijn laatste optreden op 100-jarige leeftijd in januari 2007. Ruim drie jaar later stierf hij. Zijn zoon volgde hem op als bezieler van de Kazuo Ohno-dansstudio. Nu, ruim tien jaar na zijn laatste optreden, kijken we terug op een groot danspionier.

Butoh

Butoh, ontwikkeld in Japan na de Tweede Wereldoorlog, wordt ook wel ’dans van de duisternis’ genoemd. Dit verwijst allereerst naar een veel voorkomend thema binnen Butoh: de dood. Wat tevens terug te zien is in de vaak wit geschminkte gezichten en zwart omlijnde ogen van de Butoh dansers: ontdaan van alle kleur van het leven. In beweging zijn ze vaak traag, schokkend en intens met wegrollende ogen, bijna als zombies. Tevens duidt de benaming ‘dans van de duisternis’ op ons onderbewustzijn: het geeft uitdrukking aan (duistere) gevoelens en gedachten die diep van binnen begraven zijn. In Butoh proberen dansers die gedachten en gevoelens naar de oppervlakte te brengen en zichzelf hiermee te confronteren en te transformeren. Als stijl is Butoh dan ook zeer intens en rauw, zowel voor de dansers als voor de toeschouwers

Solo’s vol dubbelzinnigheid

Ohno was voornamelijk bekend van zijn solo werk. Deze solo’s waren onweerstaanbaar krachtig en beladen met dubbelzinnigheid. Als humanist communiceerde hij via identificeerbare karakters, meestal flamboyant en vrouwelijk. De vrouwen die hij op het podium personifieerde, zijn lichaam verwrongen en grotesk, symboliseerde de kracht van de natuur. Daar tegenover beeldde hij fragiele wezens uit, met klappende schoenen en scheve pruiken. Hiermee belichaamde Ohno de dubbele aard van Butoh: het ontgraaft de oer-duisternis van het leven en de dood in schrijnende theatrale fysieke beelden. Daarbij was Ohno ook in staat tot het dramatische equivalent, wat hem als Butoh meester zeer geliefd maakte.

Rectificatie: Dit artikel is eerder gepubliceerd met het nieuws dat Kazuo Ohno in 2018 is overleden. Ohno is echter al in 2010 overleden, waarom dit artikel nu veranderd is in een hommage aan een groot danspionier.