Ateke Willemse, trouwe vrijwilliger van Festival de Nederlandse Dansdagen, is voor het festival op pad geweest en zal dat de komende dagen blijven doen. Verschillende betrokkenen bij het festival, dat op 4, 5 en 6 oktober voor de 16e keer plaatsvindt, voelt zij eens even flink aan de tand met onorthodoxe vragen. Na iLL Skill Squad is het dan nu de beurt aan Samir Calixto, die met de voor een Zwaan genomineerde voorstelling 4 Seasons op het festival staat.

De onderdrukking van zijn drang naar dans en de natuur hebben er naar eigen zeggen voor gezorgd dat hij in staat is om zich meer en meer richting de kern van de dingen te begeven. Een filosofisch gesprek met Samir Calixto, een vriendelijke, weloverwogen Braziliaanse danser en choreograaf die momenteel is verbonden aan Korzo producties in Den Haag. Zijn werk 4 Seasons is genomineerd voor een Zwaan in de categorie meest indrukwekkende dansproductie 2013. Wegens een stormloop op de toegangskaarten is de voorstelling tijdens de Nederlandse Dansdagen tweemaal te zien.

Als reactie op je nominatie voor de Zwaan 2013 schreef je een aangrijpend stuk waarin je reflecteert op het recente overlijden van je moeder en een moeilijke periode in je leven. Dat gezegd hebbende; wie was de eerste persoon die je van je nominatie op de hoogte stelde?

“De eerste aan wie ik het vertelde was mijn vader. Ik hoorde het nieuws in Brazilië, net nadat mijn moeder was begraven. Ik bevond me op dat moment in een staat van rouw, maar was tegelijkertijd verwonderd door de balans in het leven en de hoge mate van samenhang tussen gebeurtenissen. Het stuk 4 Seasons draait om levenscycli, het draait om eindes en beginpunten zonder dat daar een waardeoordeel aan wordt gegeven. De nominatie bevestigde nogmaals mijn gevoel dat mijn werk niet gescheiden is van mijn persoonlijke leven en de mensheid als geheel. Natuurlijk vergroot de nominatie ook mijn kansen om als dansmaker aan het werk te blijven, maar ik zie het vooral als een stimulans, een groen licht om door te gaan met waar ik mee bezig ben.”

Je bent voor het overgrote deel autodidact wanneer het om dans gaat. Hoe komt dit zo?

“In tegenstelling tot tegenwoordig werden mannelijke dansers tijdens mijn jeugd sociaal gezien niet geaccepteerd in Brazilië. Er heerste een machocultuur en mijn moeder zou er grote moeite mee hebben gehad als ik destijds naar de dansacademie was gegaan. Daarnaast had je in mijn geboorteland wel balletscholen, maar geen rijke moderne danstraditie zoals in Europa. Daarom nam ik een omweg: ik ging naar de theaterschool en sloot me rond mijn vijftiende aan bij een theatergezelschap. Op mijn zestiende was ik een geregistreerd acteur die het land rondreisde. Toch was ik diep in mijn hart een danser. Ik nam stiekem danslessen zodat mijn ouders er niet achter zouden komen. Dan klopte ik op de deur van studio’s om te vragen of ik voor niks hun lessen mocht bijwonen.”

Werkt het feit dat je hebt moeten vechten om te kunnen dansen, waarbij je bent afgeweken van de traditionele paden, in je voordeel?

“In eerste instantie dacht ik dat mijn gebrek aan een formele dansopleiding in mijn nadeel zou werken. In São Paulo was ik als stagiair aan enkele gezelschappen verbonden geweest, maar toen ik negen jaar geleden in Europa kwam werd me duidelijk dat ik qua techniek een hoop in te halen had. Alle informatie die ik kon krijgen, zoog ik daarom als een spons in me op. Tegelijkertijd zorgde mijn leeftijd ervoor dat ik een stuk wijzer was dan jongere dansers. Ik had geen valse verwachtingen van mijn lichaam.”

“Tegenwoordig zie ik mijn onorthodoxe pad naar de danswereld als een voordeel. Ik ben erg dankbaar dat alle stappen die ik heb genomen, hebben geculmineerd in de artiest die ik nu ben. Eigenlijk is het grappig: ik heb een formele theater- en muziekopleiding gevolgd, maar ben geëindigd in een vak waarvoor ik nooit een diploma heb ontvangen.” Calixto lacht: “Ik had die sociale barrières nodig om te ondervinden wat ik écht wil doen in het leven. Het feit dat mijn drang naar dans zo lang is onderdrukt maakt het enorm urgent voor me.”

Je choreografie Winterreise is geïnspireerd op Schuberts composities en 4 Seasons is ontsproten aan Vivaldi’s werk. Met welke componist zou jij graag een nacht op pad gaan? 

Lachend: “Dat hangt af van mijn gemoedstoestand. Als ik wil uitgaan, zou ik Mozart meenemen. Dat was echt een mafkees, er zou een hoop schade worden aangericht. Toch ga ik niet vaak naar feestjes. Ik ben een heel intens persoon, maar ook erg verlegen. Als het gaat om een avond in het teken van filosofische conversaties, wil ik vergezeld worden door Schubert. Ik ben net als hij erg melancholisch en voel me, diep van binnen, ook een buitenbeentje. Het eerste wat ik hem zou vragen is dan ook: ‘Waarom doet het leven zoveel pijn?’”

De indrukwekkende promotiefoto’s van 4 Seasons zijn een prachtige ode aan natuurfenomenen. Hoe belangrijk is de rol van de natuur in je werk?

“Enorm. Mijn partner komt uit IJsland en als ik niet minstens een keer per jaar daar heen ga, kom ik niet tot rust. Wanneer ik in de stad leef en werk, mis ik de natuur. Deze frictie en dit verlangen zijn echter nodig om mijn ziel aan te wakkeren. Vervolgens vertaal ik de natuur in mijn werk. Daarbij wil ik niet focussen op hoe moeilijk het zogenaamd is om in de stad te leven. Ik wil ingaan op iets groters en een fysieke energie opwekken die door het publiek heenschiet en mensen wakker schudt.”

Opdracht: teken jouw dansvisie.

“Ik kies mijn kleuren intuïtief. Blauw heeft een bepaalde aantrekkingskracht voor me en paars – zo heb ik geleerd toen ik me verdiepte in energietheoriën – is mystiek. Grijs is niet wit, noch zwart, het is beide. Voor mij bestaat dans uit een kern die is verbonden met de basis. Deze basis staat in direct verband met de aarde en een primaire, onderliggende kracht. Energiegolven stuwen omhoog om vervolgens weer terug te keren. Er blijft iets achter en er vloeit iets weg. Dit proces geldt voor dans, maar ook voor het leven; voor mij zijn deze twee onlosmakelijk aan elkaar verbonden.” 

4 Seasons van Samor Calixto/Korzo producties is op 5 oktober uitverkocht, maar staat ook op 6 oktober om 15.00 uur in AINSI, Maastricht. Kijk voor het volledige programma op de website van de Nederlandse Dansdagen.

Door: Ateke Willemse