Kintsukuroi is een gedanste opera van Spinvis/Erik de Jong en Saartje Van Camp. Maandenlang werkten zij hier aan, tussen alle optredens door. Zij kwamen op het idee voor dit verhaal toen ze een mooie afbeelding van een gebarsten schaaltje zagen, waarvan de barstlijnen met goud hersteld waren. Het is de letterlijke betekenis van het Japanse woord ‘Kintsukuroi’. Een gebroken maar waardevol object.

In hun dansopera vertellen Saartje en Erik het verhaal van een oude seismoloog. Hij ontkent dat zijn geliefde in de tsunami is verdwenen. Hij hoort haar hartslag in de aardtrillingen en begint een langdurige zoektocht. De vertelvormen zijn muziek, tekst en dans. De muziek, waarin ook Japanse elementen zijn opgenomen, wordt gebracht door de zeskoppige Spinvisband en een koor. De twee dansers zijn een oude man en een jonge vrouw. De dansopera was te zien op Oerol en is in de maanden oktober en november in diverse Nederlandse en Belgische theaters te zien (zie www.spinvis.nl voor de tourdata). Op een warme dag in een Amsterdamse tuin lichten Erik en Saartje hun nieuwste theaterstuk toe.

Waarom kozen jullie voor dans als vertelvorm?

Saartje: ‘Dans bleek de beste taal om dit verhaal mee te vertellen. Een verhaal heeft altijd meer lagen, en deze manier van vertellen laat daar meer ruimte toe. Het publiek ziet een danser en kan zich inleven in een man met al zijn gedachten en tegenstrijdigheden, zonder een te eenduidige lezing te hoeven volgen.’

Erik: ‘Choreograaf Adriaan Luteijn en dansers Francis Sinceretti en Karin Lambrechtse begrepen meteen wat we bedoelden. De synthese van dans, muziek en tekst vatte meteen de kern van het verhaal. Toen zij de eerste keer hun dansbewegingen lieten zien, hebben we met open mond staan kijken, met een brok in de keel. Alles klopte.’

Saartje: ‘Je zag meteen de meerwaarde van een danser die iets vertelt met zijn lichaam. Daar speelde niet iemand een oude of jonge man; hij wás het. En die liefde tussen de man en vrouw, die vóelde je.

Veel mensen raken geëmotioneerd tijdens het kijken naar de voorstelling. Hadden jullie dit verwacht?

Erik: ‘Er zit altijd wel ontroering in onze muziek maar zo heftig als de mensen nu reageerden is niet eerder gebeurd. Ik herinner me de dame nog die zo aangedaan was dat ze Saartje omhelsde na afloop.’

Saartje: ‘Dat fragiele en kleine van een mensenleven tegenover het ongelooflijk grote waar je geen controle over hebt, dat is voelbaar. Francis liet dat zien op Oerol, daar danste hij de rol van seismoloog, en David Krugel, die de rol nu heeft, laat dat in het theater ook zien. Ik denk dat een publiek dat herkent. Daarbij: het gaat ook altijd over je eigen leven. We zetten het grote naast het kleine. Je voelt je nietig: het is heel intens.’

Erik: ‘Tijd speelt een belangrijke rol in de voorstelling. De seismoloog verricht onderzoek naar het verschuiven van tektonische platen, brengt miljoenen jaren in beeld. Het is niet voor te stellen hoeveel tijd er is. Ons leven is nog minder dan een flitsje. Je kunt het op honderd manieren bekijken, maar het verandert niets. Je bent zo weer weg. Misschien maken we daarom poëzie: om het ongrijpbare onder woorden proberen te brengen.’

Hij pauzeert even: ‘En dan de persoonlijke tijd. In hoeverre verander je als je ouder wordt? Wat verandert er in jezelf? Wat klopt er van je herinneringen, ben jij niet degene die ze heeft bedacht? De vragen die je stelt, stel je ook aan de zaal. Mensen voelen zich verbonden. Het gaat over jezelf maar juist ook over iedereen.’

Kunnen we meer dansprojecten verwachten in de toekomst?

Saartje: ‘Zeker. Deze samenwerking met dansers leverde zoveel op en de taal van dans past zo bij wat wij maken, dat we er zeker mee doorgaan. Ook voor de mensen uit de danswereld is het boeiend om eens met heel ander soort makers te werken. Vaak passen de dansers zich aan aan de muziek, nu konden we samen zoeken naar waar dans en muziek elkaar het meest raakten. Als bleek dat het mooier zou zijn om een bepaalde beweging langer te laten duren, dan pasten wij onze compositie aan. Op een gegeven moment dirigeert de danser zelfs de muzikanten.’

Erik: ‘Het zou mooi zijn om een film te maken van ‘Kintsukuroi’ à la de dansfilm over Pina Bausch. Geen registratie maar een film waarin film ook als volwaardige kunstvorm wordt aangewend. Maar eerst storten we ons nog op dit theateravontuur. We hopen dat er veel mensen komen kijken! ‘Kintsukuroi’ is zorgvuldig gemaakt, met zo veel liefde. Het is een klein, belangrijk verhaal.’

En ze zwijgen allebei, terwijl ze kijken naar een streepje zon dat zich langzaam over de tafel beweegt. Kintsukuroi.

Door: Mirthe Smeets