Zahira Mous (35) is de oprichtster van de Healing Arts Foundation. Hieronder vallen haar professionele dansgezelschap Project Zahira | Dance Theater en danseducatie outreach organisatie Changing Lives Through Dance. Zahira werkt inmiddels dertien jaar als choreografe en dansdocente en heeft – naast Nederland – dansprojecten ontwikkeld en choreografisch werk getoond in de Verenigde Staten, Brazilië, India en Griekenland. De afgelopen twee jaar heeft Zahira gewerkt aan haar nieuwe danstheatervoorstelling Reclaiming the Goddess die op 12 september in première gaat in Het Amsterdams Theaterhuis tijdens het Amsterdam Fringe Festival. Wij gaan met haar in gesprek.

Jaimy Stregels: Reclaiming the Goddess, wat houdt de voorstelling precies in?

Zahira Mous: “Reclaiming betekent het terugwinnen of herwinnen, en de godin refereert aan onze innerlijke godin. Dus Reclaiming the Goddess gaat over het claimen van kracht die al in ons ligt, maar vaak is verstild door sociale conditionering of een trauma. De afgelopen twee jaar heeft mijn leven in teken gestaan van een burn-out, waarbij er tijdens het helingsproces de lagen van onverwerkt seksueel trauma naar boven kwamen en ik besloot mijn leven terug te claimen. Dat verliep allemaal in verweving met de creatie van Reclaiming the Goddess en het effectief inzetten van dans als helingsmethode.”

JS: En hoe werkt dat dan precies, helen door dans?

ZM: “Het is een combinatie van factoren. Het is niet alleen maar ‘gewoon dansen in je woonkamer en je bevrijdt jezelf van trauma’. Een element dat heel erg belangrijk is, is veiligheid en je omringen met mensen die je vertrouwt. In gesprek met elkaar kunnen gaan en ruimte geven aan emoties. Maar ik voel me zeker als een vis in het water als ik in de dansstudio ben. Dat was wel een belangrijke factor met dans als centraal punt, maar niet het enige element.

De sacred sisterhood is erg belangrijk voor mij geweest. Dat is ook terug te zien in de voorstelling. De liefde, het vertrouwen en de compassie van vrouwen onderling gebruiken om elkaar omhoog te tillen. Dat is significant in individuele, alsook de collectieve heling van de vrouw. En daarnaast de emotionele bevrijding op te zoeken door verschillende middelen, die ik vanuit het meditatieve-therapie werk uit de OSHO-stroming heb mogen ervaren. Dat zijn bijvoorbeeld gibberish (fantasie taal), lachtherapie, ademhalingstechnieken en hartmeditaties in combinatie met vrij dansen en bewegen.”

JS: Jouw proces was ook heel erg openbaar geworden afgelopen december. Wil je daar iets meer over vertellen?

ZM: “Dat klopt. Het waren een aantal zeer intense maanden. Ik heb een wereldberoemde spiritueel ‘genezer’ genaamd John of God ontmaskerd die mij seksueel misbruikt heeft in 2014. Ik had een post geplaatst op Facebook om een steun te zijn voor andere vrouwen, die door mijn verhaal hopelijk ook konden beginnen met hun helingsproces. Ik had namelijk een sterk vermoeden dat ik niet zijn enige slachtoffer was. Die Facebook post werd veel gedeeld en daardoor ben ik door een Braziliaanse talkshow geïnterviewd. Vervolgens ging het nieuws de hele wereld rond. Ik heb veel steun ontvangen in die tijd. Het was heel bijzonder om mee te maken dat in een mum van tijd honderden vrouwen naar voren kwamen en de moed hadden om hun verhaal te doen over het seksueel misbruik dat ook zij hadden geleden.

Het was een emotionele tornado, kan ik wel zeggen. Ik begon in een depressie te vallen, want er was ook heel veel negativiteit en mijn veiligheid was in bedwang gekomen. Het ging elke dag, 24/7, over dit verhaal, misbruik en de verhalen van andere vrouwen. Ik kon het niet ontvluchten. Ik merkte dat ik keuzes moest maken om sterk te blijven en niet in een continue stroom van post-traumatische stress te zitten.

Dans is altijd mijn nummer 1 steunpilaar geweest in mijn leven. Daar kreeg en krijg ik energie van. Het liftte mijn spirit. Wanneer ik in de studio was kon ik even ‘ademen’. Ik heb mijn trauma geheeld door openlijk mijn verhaal te doen en vervolgens ‘het gif te veranderen in medicijn’, door mijn ervaringen te gebruiken als katalysator voor mijn danskunst.”

JS: En wat kan het publiek verwachten mee te maken met de voorstelling Reclaiming the Goddess?

ZM: “‘Meemaken’ is inderdaad wel een sleutelwoord hier, omdat het een ervaringsgerichte voorstelling is, waarbij alle zintuigen worden geprikkeld. De voorstelling zelf bestaat uit drie delen. Daarnaast hebben we interactieve randprogrammering. De misopvatting is dat Reclaiming the Goddess over seksueel misbruik gaat. Het gaat over heling. Niet elke vrouw en niet elke danser heeft seksueel misbruik meegemaakt. Het is voor mij een startpunt geweest. Niet voor iedereen is dat startpunt een seksueel trauma. Ik geloof wel dat het fijn is om een plek te creëren waarin mensen liefde en compassie mogen voelen.

De drie delen van de voorstelling bestaan uit De Catharsis, De Wederopbouw en De Integratie. Het woord catharsis komt uit het Grieks en betekent emotionele zuivering. In het eerste deel wordt het publiek meegenomen in het proces hiervan. Ik wil niet te veel details vertellen, want ik wil graag dat men de ervaring zelf kan hebben, zonder al te veel verwachtingen te hebben. In ieder geval gaat het eerste deel over loslaten, waarna in deel twee de dansers zichzelf weer opbouwen en elkaar steunen. In deel drie tonen we hoe het helingsproces is geïntegreerd en zien we de vrouwen helemaal in hun kracht staan. Ook wordt er live gezongen en cello gespeeld.”

JS: Wat kunnen we ons beeldend voorstellen?

ZM: “Mystieke mist. Spiritualiteit. Intense dans. Hekserij. De kleuren die we in de kostuums gebruiken zijn zwart, wit en rood. De grote, rode rok is letterlijk en figuurlijk de rode draad in de voorstelling, want deze staat symbool voor de baarmoeder: de plek van creatie, maar ook van bloed, vuur en de passie. Deze rok wordt gedragen door de Hoge Priesteres, die alles aan elkaar verbindt. En natuurlijk een vrouw met een cello tussen haar benen. Dat heb ik al zo lang een fascinerend beeld gevonden. De vrouw met de cello tussen haar benen, die in het midden van de mist zit, terwijl het publiek binnenkomt. Dat is toch prachtig? Het is een instrument dat vrouwen vroeger niet mochten bespelen, omdat het als onkuis werd gezien. Het was voor mij een heel logische keuze om dit prachtige instrument en onze fantastische cellospeelster Laura Roura Foixa te integreren in de voorstelling.”

JS: Hoe zou jij stijlmatig jouw choreografische werk omschrijven?

ZM: “Ik laat dans en theater als één genre samensmelten. Deze interesse heb ik altijd al gehad en ben ik steeds meer gaan verdiepen. Ik ben mijn eigen stijl gaan ontdekken: danstheater dus. Ik werk met hedendaagse, moderne dans en theatrale expressiviteit. Toen ik Pina Bausch’s werk zag (i.e. Kontakthof en Café Müller) was ik totaal geïntrigeerd. Maar ook door de manier waarop Pina sprak over hoe ze haar werken maakte. Ze ging in gesprek met de dansers, ze interviewde hen om te ontdekken waar hun obstakels lagen. Ze wilde niet met mensen werken bij wie alles van een leien dakje ging. Vanaf mijn eerste productie, mijn afstuderen, is dat ook mijn werkwijze. Daar bovenop werk ik met veel compassie voor, en in co-creatie met, mijn dansers. De moderne dansstijl waar ik als maker veel aan heb, is van Anne Teresa de Keersmaeker, die op haar beurt weer geïnspireerd is door Doris Humphrey. De fall-recoverytechniek spreekt me erg aan. Vanuit de theatrale hoek pas ik ook de methode van Grotovsky toe om door te gaan totdat je in totale vermoeidheid terecht komt, zodat de emoties vrijheid krijgen om zich uit te drukken. Ik verbind dit in het werkproces, maar ook in de voorstelling, door middel van actieve meditaties van lachen, gibberish, schreeuwen en spirituele ceremonies.” 

JS: Wat motiveert jou om voorstellingen te maken?

ZM: “Ik voel dat door middel van de danskunst onderwerpen aangesneden en/of uitgelicht kunnen worden, die anderzijds niet zichtbaar of tastbaar zijn. Ik ben een sociaal-geëngageerde dansmaker en ik put uit persoonlijke ervaringen voor de thematiek van mijn voorstellingen.”

JS: En wat hoop je met Reclaiming the Goddess te bereiken?

ZM: “Ik hoop vele harten te mogen raken. Dat Reclaiming the Goddess een golf in beweging zet van compassie, liefde en bewustwording in de mensheid. Een puntje van licht en hoop te zijn. Dat deze voorstelling en onze aanwezigheid bij mag dragen aan iemands persoonlijke ontwikkeling.”

JS: Je staat in september in Het Amsterdams Theaterhuis. Wat gebeurt daarna? Waar hoop je op?

ZM: “Mijn cast en ik kijken enorm uit naar het Amsterdam Fringe Festival en onze voorstelling. Ik heb er zo’n ontzettende zin in om dit werk te mogen gaan delen met mensen. Na het festival ga ik voor vier maanden naar Brazilië. Dat vind ik best spannend, omdat het de eerste keer is dat ik terug ga sinds het nieuws naar buiten kwam. Maar ook heel noodzakelijk, want ik ga mijn helende dansworkshop The Goddess Path geven en de tournee voor 2020 aldaar plannen. Deze zomer hebben we die workshop al bij Fier in Leeuwarden gegeven. Fier is een opvang- en rehabilitatiecentrum voor meisjes en jonge vrouwen die bijvoorbeeld seksueel misbruik verwerken, of voor hun veiligheid daar zitten, omdat ze gezocht worden voor eerwraak.

De voorstelling Reclaiming the Goddess is ontworpen om enerzijds te toeren langs theaters, de voorstelling en de workshop in plaats van de traditionele inleiding te geven, plus nagesprek. Anderzijds is de voorstelling er om langs vrouwencentra te gaan, workshops te geven en traumaverwerking door middel van dans en meditatie te doen. In Nederland, maar ook in Brazilië, voor de honderden slachtoffers van John of God en andere vrouwen die traumaverwerking zoeken. Hopelijk gaat deze voorstelling de wereld rond.”

Te zien van 12 t/m 15 september 2019 in Het Amsterdams Theaterhuis. Kaartverkoop via: http://www.amsterdamfringefestival.nl/programma/reclaiming-the-goddess/

En op 23 januari 2020 in Theater De Lawei te Drachten. Kaartverkoop via: https://www.lawei.nl/theater/11519/Reclaiming_The_Goddess/storm_Project_Zahira/