Inmiddels zijn we ruim anderhalve maand bezig en vier optredens verder. We zitten nu midden in de try-outs en première van Grenzeloos, ons educatieproject waar ik het eerder al over heb gehad. Vooral de laatste anderhalve week is de dansvoorstelling echt een geheel geworden. De aparte choreografieën hebben nu een gezamenlijke rode lijn.     

Grenzeloos: van concept naar dansvoorstelling

Wat ik speciaal vind aan deze dansvoorstelling is dat wij hem met z’n allen in anderhalve maand in elkaar hebben gezet. Met het idee voor het onderwerp waren we vorig seizoen al bezig, maar juist nú is het thema ontzettend actueel. Het verschil met ons educatieproject over pesten, is dat het begrip ‘grenzen’ enorm breed kan worden geïnterpreteerd. Persoonlijke grenzen, landsgrenzen, culturele grenzen, mentale grenzen en ga zo maar door. Dat maakte het voor ons erg moeilijk om te bepalen hoe we het onderwerp zouden afbakenen en op welke manier we dit wilden laten zien.

Uiteindelijk zijn we na veel overleg met de verschillende ideeën van de dansers en choreografen aan de slag gegaan, om te kijken wat er gecreëerd kon worden. Langzamerhand kregen de stukken vorm en konden we gaan werken aan de overgangen. Een danssolo over huiselijk geweld kreeg opeens een diepere laag door het toevoegen van een huisje van aluminium buizen, dat tijdens het uitvoeren van de choreografie door andere dansers in elkaar wordt gezet. Het voorlezen van fragmenten uit het dagboek van Anne Frank bleek vervolgens geschikt om het huisje weer af te breken.

Wat is de grens?

Ik denk dat we er met zijn allen goed in geslaagd zijn om de verschillende kanten van ‘grenzen’ te benaderen. In de eerste scène, die vooral bedoeld is om de kinderen aan te spreken door middel van bekende muziek en vlotte dans, gebruiken we opblaasbare wereldbollen en is er een lange lap van aan elkaar genaaide vlaggen. Dit zijn vlaggen van landen als de Verenigde Staten, Griekenland, Duitsland en Israël, vlaggen van internationale organisaties als de Europese Unie en de Verenigde Naties, maar ook provocerende vlaggen zoals de regenboogvlag, de nazivlag en de vlag van IS.

Tijdens het openingsnummer dansen we rond de vlaggen, maar we gebruiken de lap ook als catwalk! Ethische vraag: kun je dat maken? Veel mensen vinden het heiligschennis om op een landsvlag te stappen. Ik vind dat wij dit kunnen doen. Wij hebben geen slechte bedoelingen met het ‘misbruiken’ van vlaggen, ons doel is juist vragen oproepen en leerlingen provoceren om zo tot discussies over grenzen te komen.

Dan zijn er de persoonlijke grenzen: er is een reeks duetten waarin de fysieke relatie tussen een man en een vrouw en tussen twee mannen centraal staat. Daarna volgt een scène waarin een jong meisje aangerand wordt door een oudere man. Bij zulke scènes is het belangrijk dat alle acties geloofwaardig zijn. Een gemaakt gevecht tussen twee dansers of een halve aanranding pikken de kinderen er moeiteloos uit en vinden ze niet interessant. Maar als het ze wel overtuigt merk je dat vaak tijdens de voorstelling door de reacties uit de zaal.

Ook hier was de vraag weer: hoe ver is té ver? Hierom hebben we try-outs gedaan op zowel een basisschool als een middelbare school. Je ziet dat er op verschillende leeftijden verschillend wordt gereageerd. Eén docente van de basisschool vertelde na de voorstelling dat ze aan het begin van de voorstelling bang was dat we te expliciet zouden zijn, maar dat ze na het zien van de dansvoorstelling absoluut van mening was dat we de goede balans hadden gevonden.

Dansen op Freedom van Pharrel Williams

In de immigratiescène, die ik samen met collega Maud heb gechoreografeerd, staat centraal hoe het er bij de douane aan toe gaat. Het fouilleren was lastig om te choreograferen, want ook al kennen we elkaar als collega’s en zijn wij fysiek erg met elkaar vertrouwd, het is best gek om je collega de opdracht te geven een andere collega aan de borsten te voelen of in de onderbroek te kijken. Dit zijn echter juist de dingen die vraagtekens zetten bij de scheidslijn tussen je onderwerpen aan autoritair gezag en je eigen grenzen aangeven.

Aan het eind van de scène vindt één van de douaniers een tas die beweegt en waar een vluchteling uit kruipt en wegrent. Dit is een voorbeeld van iets wat er op het podium komisch uitziet, maar wat totaal niet grappig is, omdat het ontzettend actueel is en mensen echt proberen te vluchten in tassen, boten, bagageruimtes. Kortom, het zet aan tot denken en biedt stof voor discussie in de workshops na de dansvoorstelling.

Verder hebben we nog een choreografie op de speech van Charlie Chaplin uit The Great Dictator, waarin een van de dansers zich daadwerkelijk ontwikkelt tot dictator en is er een stuk waar een rechter oordeelt over goed en slecht. Om de redelijk serieuze voorstelling toch nog een beetje vrolijk af te sluiten eindigen we met Freedom van Pharrell Williams, allemaal gekleed in, geloof het of niet, onesies. Afschuwelijk warm zo aan het eind van de voorstelling, maar ook ontzettend hilarisch. De eerste keer dat ik de andere cast zag kwam ik niet meer bij van het lachen. Toen moest ik het zelf aan op de try-out (gelukkig kan ik me op het podium iets professioneler gedragen).

Grenzen zijn een serieus en actueel probleem. Je kunt van kinderen niet verwachten dat ze op hun leeftijd met dé oplossing van het vluchtelingenprobleem komen, maar als wij ervoor kunnen zorgen dat de jongeren van nu zich bewust worden van grenzen, vrijheid, vrede, recht en alles wat in dat straatje past, denk ik dat wij al een verschil kunnen maken.

Ga voor meer informatie over Grenzeloos naar de website van De Dutch Don't Dance Division.