Wanneer wij energizers geven op conferenties door het publiek op een lekker nummer te laten dansen, krijgen we veelal positieve reacties. Mensen vinden het een verademing en een welkome onderbreking van het lange zitten. Ze knappen er van op! Toch geeft soms iemand aan zich oncomfortabel te voelen. Meestal zijn dit mannen van middelbare leeftijd. Dansen, zo vinden zij, is eng! Maar waarom wordt dans eigenlijk zo eng gevonden? En waarom buitenproportioneel vaak door mannen? Ik ging op onderzoek uit en kwam erachter dat mannen dansen stiekem heel leuk vinden. Wat is dan de echte reden voor hun schijnafkeer? 

Dansen is eng!

“Ik zeg vrijwel nooit dat ik dans gebruik, maar beweging, want mensen - met name binnen bedrijven - vinden dansen vaak eng. Ik bied een workshop non-verbale communicatie aan, en gebruik daarin wat ik geleerd heb uit dans, maar ik gebruik het woord dans niet.” Zo vertelt communicatie consultant, danseres en Olympisch kunstschaatser Katherine Hill in april 2016 in San Francisco tijdens Design for Dance, een conferentie over het belang van het inzetten van dans en dansprofessionals binnen het bedrijfsleven.

Wanneer ik zelf toegeef dat wij in onze trainingen dans inzetten als werkvorm, voelt het alsof ik uit de kast kom - ongemakkelijk. Niet omdat ik zelf niet zou geloven in de meerwaarde en het belang van dans (blog), maar omdat anderen er andere associaties bij hebben dan ik. Sommige mensen vinden dans eng. Maar waarom? Ik ben het de mannen die hebben aangeven dansen eng te vinden maar gaan vragen...

Wat blijkt? Mannen die dansen eng vinden doen dat omdat het ze - zoals ze zelf zeggen - extreem zelfbewust maakt. Dansen in de woonkamer met de gordijnen dicht is geen probleem. Sterker nog, de mannen waarmee ik in gesprek ging, geven aan dansen eigenlijk ontzettend LEUK te vinden! Wat wel eng is? Dansen in een grote zaal met andere mensen. Dan voelen ze zich bekeken, onhandig en kwetsbaar. Zoals een anonieme man het verwoordde:  “Als ik dans is dat een momentje voor mezelf, met mijn vrienden ga ik biertjes drinken in een bar.’’ Uit eigen ervaring als trainer kan ik je vertellen dat deze angst weinig te maken heeft met het hebben van ‘twee linkervoeten’. Ik heb mensen met weinig gevoel voor ritme enthousiaster zien dansen dan menig danser zelf. Kortom, dansen onder het toeschouwend oog van anderen kan zelfs de meest zelfverzekerde mannen tijdelijk enorm verlegen maken, maar dit heeft niks te maken met hun kunnen.Waarmee dan wel? En waarom treft deze angst voor openbaar dansen met name mannen?

Zelfexpressie

Zoals de beroemde Amerikaanse choreografe Martha Graham zei: “The body does not lie”. Aan je lichaamstaal wordt een waarheidsgehalte van 55% toegekend, je stem 38%, en de woorden die je spreekts slechts 7%. Hierin schuilt wellicht de reden dat dansen eng is. Net zoals het lichaam aan onze gesprekspartners verklapt hoe wij ons werkelijk voelen, kan ons lichaam ook onszelf niet voor de gek houden.

Ik ben er daarom van overtuigd dat dansen niet zozeer eng is omdat we voor gek zouden staan, maar omdat we, wanneer we dansen, in een spiegel kijken. Als we dansen worden we inderdaad ‘zelfbewust’, maar niet alleen omdat anderen ons bekijken, maar wij onszelf! Of beter gezegd, we komen weer in contact met ons gevoel. Als je niet gewend bent dat te doen, tja, dan kan je overvallen worden door je eigen emoties. Dat voelt ongetwijfeld kwetsbaar! Dit overkomt overigens niet alleen mannen. Ook mij. Ook dansers.

Een rondvraag aan een groep dansprofessionals die als trainers en coaches werken in het bedrijfsleven leert mij dat mijn vermoeden juist is. Op de vraag hoe zij dans inzetten en wat hun kracht is, reageren ze vrijwel unaniem met “Ik breng mensen weer in contact met hun gevoel”. Mijn vermoeden wordt eveneens bevestigd door de gesprekken met mannen die dansen eng vinden. Eigenlijk zouden zij niks liever doen dan meer in contact staan met hun emoties!

De angst voor dans lijkt voor mannen daarom verankerd in de realisatie dat dans ze confronteert met een beperking; echter is die beperking niet een gebrek aan ritme, maar een gebrek aan het bewust ervaren en uiten van hun emoties. Een gebrek aan zelfbewustzijn en zelfexpressie.

Echte mannen huilen niet

Echte mannen huilen niet. Althans, dat mochten ze lange tijd niet. Ik hoorde het onlangs een vrouwelijk personage uit Ku'damm 56 - een serie over Berlijn in de jaren ‘50 - nog zeggen tegen een mannelijke personage wiens vrouw is opgenomen in een psychiatrische inrichting. Waarop hij reageert: “Sie wissen nichts über Männer.” Mannen moesten sterk zijn en mochten hun emoties niet de overhand laten nemen. In tegenstelling tot vrouwen, de zogenaamde ‘damsel in distress’. En wie komt haar redden? Juist, de sterke man.  

Hoe groter de genderongelijkheid in een maatschappij, hoe minder mannen worden opgevoed naar hun gevoel te luisteren of hun gevoelens te uiten. Dit blijkt onder andere uit mijn eigen ervaringen met de Amerikaanse cultuur als artikelen uit Psychology Today, Washington Post, The New York Times én recent uit het NRC Next! Dat is een van de redenen dat ik een voorstander ben van het feminisme. Want niet alleen vrouwen zitten opgesloten in een stereotype rol, mannen ook! Zo kopte het NRC onlangs “Weg met machos, de man wil mens zijn”.

“This idea that male vulnerability is undesirable – it covers up the pain of so many troubled boys who wanted more hugs from their mum or have missed the company of their dad, or were victims of abuse or loneliness or just generally felt as though they had no time, space, company or even the words to describe how they felt.'' - Jordan Stephens, The Guardian.

Uit onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Dr. Niobe Way blijkt dat de relaties van jongens tot hun zestiende levensjaar de relaties van meisjes evenaren in emotionele eerlijkheid en intimiteit. Daarna lijken mannen te lijden onder de verwachtingen en maatschappelijk rol die hun worden opgelegd. Way beargumenteert in haar boek Deep Secrets dat mannen en vrouwen dezelfde emotionele intelligentie hebben, maar dat mannen wordt aangeleerd dat het niet mannelijk is over hun gevoelens te praten. Kwetsbaarheid en emoties tonen is iets voor vrouwen en homo’s - en geen hetero-man die voor ‘homo’ uitgemaakt wil worden. Oftewel, “Man up!”

Ik werd mij hier nog eens extra van bewust toen ik in de kerstvakantie deelnam aan een zangnacht, waarbij ik met een groep mannen en vrouwen spirituele liederen zong van zonsondergang tot zonsopgang. Door de liederen - en het slaapgebrek - kwamen veel emoties los. In deze veilige omgeving liete ook mannen hun tranen stromen en waren onderling uit steunbetuiging in innige omhelzing te zien. Het feit dat dit mij opviel, dat ik dit bijzonder vond, gaf maar weer eens aan hoe ver we nog van totale gendergelijkheid af staan.

Emancipatie van de man

Dat mannen verstrikt lijken te zitten in de rol van de ‘macho man’ heeft verreikende gevolgen. In zowel Nederland als de Verenigde Staten gaan bijvoorbeeld minder mannen dan vrouwen studeren aan de universiteit. In tegenstelling tot wat veelal wordt gedacht, komt dit niet doordat er meer vrouwen dan mannen voor de klas staan en jongens anders zouden leren dan meisjes. Zo schrijven sociologen Claudia Buchman en Thomas diPrete in hun boek The Rise of Women. Jongens die meedoen met buitenschoolse activiteiten als muziek, kunst en podiumkunsten halen namelijk betere cijfers op school dan andere jongens! Maar omdat deze activiteiten door tienerjongens zelf worden aangeduid als ‘vrouwelijk’ doen ze er vaak niet aan mee. Überhaupt je best doen op school wordt door jongens gezien als ‘vrouwelijk’ en ‘niet cool’.

Het ideaal van de macho man heeft niet alleen gevolgen voor de academische prestaties van mannen, maar ook voor hun sociale vaardigheden. In haar boek The End of Men legt Amerikaanse onderzoeksjournalist Hanna Rosin uit dat er wereldwijd een verschuiving aan het plaatsvinden is van een industriële economie naar een diensteneconomie - en wat het effect hiervan is op de emancipatie van vrouwen. In deze nieuwe wereld zijn meer hoogopgeleiden nodig en zijn vaardigheden als openlijk communiceren, luisteren naar anderen en werken in een platte organisatiestructuur enorm waardevol. Dit zijn vaardigheden die bij vrouwen beter ontwikkeld zijn. Geen wonder dus dat uit onderzoek blijkt dat vrouwen betere leiders zijn dan mannen.

Hoe blij ik hier enerzijds ook mee ben (hopelijk komen er eindelijk meer vrouwen in leiderschapsposities?!), zie ik tegelijk een groeikans voor mannen. Het is namelijk niet zozeer “the end of men” alswel “the end of the macho man”. De vaardigheden waar vrouwelijke leiders hoger op scoren, zoals openlijk communiceren, kunnen mannen ook leren! En dat is hard nodig. Niet alleen om van mannen betere leiders te maken, als wel betere partners, vaders en burgers!

#METOO

#metoo is verkozen tot issue van het jaar 2017. Een hashtag waarmee vrouwen aandacht vragen voor seksueel misbruik. Een hashtag die een historische verschuiving - toenemende gendergelijkheid - zichtbaar maakt. Maar ook een hashtag die mannen afschildert als duivelse misdadigers en voorbijgaat aan de complexiteit van de culturele context die tot seksueel misbruik leidt. Gelukkig zijn er ook journalisten die hier wel aandacht aan besteden, zoals M Yvonne Taylor van de Houston Chronicle in “Why #metoo van be for men, too”:

“Within our culture, a man showing weakness is not a real man. So, if men are not allowed to express the full range of human emotion, what are they allowed to express? Anger, rage, a will to power and control are all seen as appropriate masculine emotions. Now combine those emotions with sexuality, an endeavor in which human beings are most intimately vulnerable to and with each other. And that, in essence, is the crux of toxic masculinity.'' - M Yvonne Taylor, Houston Chronicle.

Het lijkt misschien vergezocht, maar in mijn ogen is het gegeven dat mannen dansen eng vinden omdat ze zich niet kwetsbaar durven tonen binnen de Westerse macho cultuur een symptoom van de huidige genderongelijkheid - net zoals #metoo dat is. Alleen zijn hier niet vrouwen het slachtoffer, maar mannen.

Goede voornemens

Kortom, het lijkt erop dat dansen met name voor mannen eng is omdat ze middels dans in contact komen het hun emoties. Hierdoor kunnen ze in een kwetsbare positie terecht komen - en kwetsbaarheid is niet iets dat mannen in de westerse, Calvinistische en patriarchale cultuur mogen tonen. Geen wonder dat openbaar dansen voor hen oncomfortabel of zelfs eng kan zijn!

De oplossing hiervoor is simpel, maar niet eenvoudig: laten we van mannen en vrouwen dezelfde verwachtingen hebben. Mannen mogen huilen en vrouwen mogen sterk zijn. Mijn voornemen voor 2018 is daarom om me er bewust van te zijn hoe ik anderen benader… als mens - niet als man of vrouw. Misschien kunnen we zo een cultuur creëren waarin zowel vrouwen als mannen zich comfortabel voelen om hun emoties te uiten en contact te zoeken. Een cultuur waarin het veilig voelt om te dansen. Dat is zo belangrijk! Want door te dansen voelen we ons verbonden met onszelf en met de mensen om ons heen. Hier worden we betere mensen van en samen creëren we een mooiere wereld.  

Dus mannen… Dans! Toon je emoties. Voel je bekeken. Laat je ego varen en voel je comfortabel met je eigen kwetsbaarheid. Een betere wereld begint bij jezelf. Durf jij de dansstap te wagen?

Jacqueline de Kuijper is Co-Founder & Trainer bij Change Your Rhythm, onderdeel van Dance to the People.