Codarts Rotterdam organiseert van maandag 23 februari tot vrijdag 27 februari de Dance Therapy Intensive Course, een kennismaking met de methoden en docenten van de masterstudie danstherapie. Jacqueline de Kuijper doet hieraan mee en houdt een dagboek bij van haar ervaringen en inzichten. Gedurende de week zoekt zij voor zichzelf antwoord op de vraag: “Hoe creëer ik voor mijn dansstudenten een veilige ruimte?” 

Dag 3 met danstherapeute Penelope Best

Woensdag sta ik heel anders dan de eerste twee cursusdagen; ik ben moe en heb overal spierpijn. Gefrustreerd vraag ik mij af of ik het simpelweg niet meer gewend ben de hele dag te bewegen of dat ik opnieuw ziek aan het worden ben - de week voorafgaand aan de cursus lag ik met koorts op bed. De afgelopen twee dagen hebben mij wel geholpen om de spanning in mijn lijf los te maken en langzaam kwijt te raken, maar daarbij komen ook veel emoties vrij, emoties die ik nog niet altijd kan plaatsen. Inzichten drijven net onder het oppervlak van mijn bewustzijn. Ik voel me overspoeld.

Daarom is het fijn dat de dag rustig begint. Wanneer ik klaar ben met het wegleggen van mijn spullen en een slok water heb genomen, zie ik dat docent en danstherapeute Penelope Best een slinger heeft gevormd met een aantal studenten. Ze lacht vriendelijk naar ons toe en nodigt ons daarmee uit om aan te haken. We worden niet ‘gedwongen’ te beginnen, maar mogen meedoen wanneer wij daar persoonlijk klaar voor zijn. Terwijl ik aanhaak, zie ik sommigen twijfelen, wachten. Net zoals Best kijken we hen vrolijk en uitnodigend aan. 

Wanneer de slinger compleet is, wordt er weer een cirkel gevormd. Eerst geven we denkbeeldig objecten rond: grote zware ‘boomstammen’ en kleine breekbare ‘takken’. Tenminste, dat is wat ik erin zie. Daarna duwen we met de groep een ‘bal’ naar het midden en maken deze kleiner. Als we dichter bij elkaar zijn gaan we één voor één zittend verder met het duwen van de ‘bal’. Aanvankelijk heb ik geen idee wat of waarom we aan het duwen zijn, maar gaandeweg worden mijn bewegingen minder twijfelachtig. Als we de taak volbracht hebben, voel ik mij tot mijn eigen verbazing opgelucht. Het voelt alsof er een last van me af gevallen is en ik merk dat het me niet uitmaakt dat ik niet weet wat die last dan was.

We blijven in de cirkel zitten en laten ons beïnvloeden in inspireren door het spel van onze groepsgenoten, maar er is geen aangewezen leider. De bewegingen worden steeds ritmischer, maar door mijn vermoeidheid raak ik in de war en kan ik het niet bijbenen. Mijn bewegingen worden twijfelachtig en ik zie dat Best ze kopieert. Vervolgens doet de hele groep de twijfelachtige beweging na. Mijn ‘fout’ is het nieuwe voorbeeld geworden en het gevoel van onzekerheid ebt weg. Doordat de groep mijn beweging nadoet voel ik mij gezien en geaccepteerd.

Verder volg ik vooral de initiatieven van anderen en voel ik mij niet geroepen een actieve inbreng te doen. Dan wijst Best naar mij en schrik ik: “Heeft ze door dat ik vooral volg en vindt zij dat stom? Wijst ze naar mij omdat ze vindt dat ik ook eens leider moet zijn?” Nadat ik een inbreng heb gedaan en de groep mijn beweging heeft gekopieerd, wijst ze naar de persoon naast mij en dan naar de persoon daar weer naast, en zo gaan we de cirkel rond. “Pfff, het was niet persoonlijk bedoeld”, bedenk ik me. Toch kan ik de confrontatie met mijn eigen onzekerheid dat dit voorval me heeft gegeven niet van me afschudden.

In een andere oefening bewegen we als één slang door de zaal en spelen we ‘follow the leader’: de groep doet de bewegingen na van de persoon die aan het hoofd van de slang staat. Ik merk dat ik gefrustreerd raak wanneer ik de leider niet kan zien en daardoor de bewegingen niet juist kan kopiëren. Naar de personen voor mij in de rij kijken en hen nadoen bevredigt mij niet, omdat ze allemaal net iets anders doen. Is dit mijn perfectionisme die mij in de weg staat? Of dient mijn perfectionisme een ander doel? Namelijk het voorkomen van ‘fouten’ en daarmee het voorkomen van negatieve beoordelingen? Ik begon vrijwel achteraan in de rij waardoor het een tijd duurt voordat ik de leider ben. In de aanloop tot dat moment ben ik de hele tijd nerveus, maar als ik eenmaal de leider ben voel ik mij minder zenuwachtig. Wat een verschil met de slinger van mensen waarmee de ochtend begon.

Codarts Dance Therapy Intensive Course confronterend

Vandaag gaat over groepsprocessen in danstherapie. De oefeningen nodigen ons uit, of dwingen ons, bewust te worden van hoe ieder van ons als individu zich tot de groep verhoudt. De oefeningen hierboven beschreven zijn slechts een introductie tot de meer confronterende oefeningen die we middags doen. Zijn de ochtendoefeningen nog vrij gestructureerd, ontbreekt die structuur ’s middags vrijwel geheel. Hierdoor kom ik mijzelf hard tegen. Ik merk dat ik mij niet kan overgeven aan de groep en mijn individualiteit wil bewaren. Ik let wel op de anderen en laat me van tijd tot tijd door hun bewegingen beïnvloeden, maar geef me nooit volledig over aan het groepsgevoel. Blijkbaar voel ik mezelf niet veilig als onderdeel van een groep wanneer de structuur ontbreekt, maar wel als er een leider is en er duidelijk is wat er van mij verwacht wordt.

Eenmaal thuis voel ik hoe uitgeput ik ben. Ik besluit net als gisteren een warm bad te nemen om te kunnen ontspannen, maar het heeft niet het gewenste effect. Ik voel me ontzettend misselijk worden en stap uit bad. Alles begint te draaien en ik denk dat ik moet overgeven. Snel roep ik mijn vriend tot hulp. Hij kan me nog net vastpakken voordat ik in elkaar zak. Samen blijven we een paar minuten op de grond zitten totdat het nare buikgevoel wegtrekt. Heftig spul, die danstherapie. 

Hoe creëer je als dansdocent een veilige lesomgeving?

• Niet iedereen voelt zich op hetzelfde moment geroepen om de les te beginnen of een oefening mee te doen. Maak deelname daarom geen verplichting, maar nodig mensen wel uit om mee te doen. Het nemen van een pauze door de student is toegestaan.
• ‘Foutjes’ of ‘vergissingen’ worden geïntegreerd in het materiaal zodat ze gewoon een nieuwe beweging zijn. Hierdoor voelt een persoon zich geaccepteerd door de groep en veilig.
• Een duidelijke structuur met duidelijke grenzen is veiliger dan wanneer verwachtingen onduidelijk zijn. Begin de les gestructureerd en laat deze daarna pas langzaam los. 

Meer weten? Lees blog 4!