Dans is best een paradoxale kunstvorm. Waar een schilder of beeldhouwer zijn creativiteit samenbalt in het fysieke kunstwerk, creëren choreograaf en dansers een raamwerk voor het laten oplossen van fysieke beweging. Het is er, en ook meteen niet meer. Dans als het perfecte illusionisme. Je kunt het niet vastpakken, je kunt er niet naar terugkeren, het is iedere keer weer anders. 

Natuurlijk kun je een voorstelling filmen, als bewijs, als registratie dat het er was. Met de ontwikkelingen op het gebied van games en virtual reality openen zich nieuwe mogelijkheden voor het stollen of oproepbaar maken van dans en beweging. Computer gegenereerde avatars kunnen steeds natuurlijker bewegen. Het is best gek om te bedenken dat we iets willen imiteren dat we gewoon binnen handbereik hebben, en minder kijken naar de mogelijkheden die deze technologieën ons bieden om het lichaam in een nieuw perspectief te plaatsen.

Technologisch evolutie

Maar het gebruik van deze eigentijdse technologieën heeft een behoorlijke impact op ons dagelijks leven. Enige tijd geleden circuleerde het plaatje van de evolutie van aap tot mens op sociale media, waar de mens nadat ze rechtop kwam weer krom ging lopen met een smartphone in de hand. Wat dit wil zeggen, is dat we letterlijk anders gaan bewegen. En terwijl ik deze column tik, voel ik ineens heel bewust mijn schouders die nu naar voren hangen. Met mijn onderarmen leunend op het bureau. Ojee…

Dans in data 

De integratie van technologie in onze dagelijkse realiteit roept ook de vraag op of er bewegingen zijn die daardoor zullen verdwijnen (van hieruit bezien is de realiteit dus gewoon dans). Deze ene vraag opent heel verschillende wegen die door makers worden bewandeld. Katja Heitmann onderzoekt in The Anti-Algorithm, onderdeel van RealReality®, hoe beweging tot data wordt. Dus ook hoe beweging die verdwijnt in data gevat kan voortbestaan.

Mogelijkheden van het lichaam

Andere makers duiken juist weer dieper in de mogelijkheden van dat fysieke lichaam zelf. Jan Martens en Marc van Runxt gaan in lostmovements (première 2019) uit van de bewegende mens. Wat verloren is, kan slechts weer gevonden worden. Daarbij functioneert het lichaam als een uniek archief in beweging. Pia Meuthen van Panama Pictures zoekt in Requiem for lost things weer naar de ruimte waarin dat vergetene zich bevindt. Hoe het lichaam zich herinnert en die herinnering tegelijk even levendig als onrealistisch kan zijn.

Het belang van beweging 

Het enige dat steeds zichtbaar blijft, is dat bewegende lichaam. Nou ja, zolang er licht is natuurlijk. Loïc Perela maakte met Voice een choreografie waar beweging niet per se zichtbaar is, maar deels hoorbaar en voor wie zich echt kan overgeven ook voelbaar in de ruimte. Dansmakers laten zien waarom dat bewegende lichaam belangrijk is, zeker nu. Hoe bijzonder, complex en vernuftig het is. Zonder dat lichaam zijn we tenslotte nergens.